گل محمدی یا گل گلاب (نام علمی: Rosa damascena') نام نوعی گل رز است که از آن گلاب می‌گیرند. درختچه ای است خزندار ( Decideous ). گل محمدی از دیرباز در ایران کشت می‌شده‌است. از تیره ٔ رزاسه و قسمت قابل مصرف آن گلبرگ است . ماده ٔ مؤثره ٔ آن تانن و موارد استعمال آن غرغره قابض، غرغره بورات دو سدیم است . گل سرخ . گل سوری . یک قسم از گل سرخ است .در کاشان اصفهان ، دهستان لاله‌زار کرمان ، داراب فارس از آن گلاب می‌گیرند و بعضی آنرا هم تقطیر می‌نمایند.
گیاهشناسی
محتویات[نهفتن] |
این نوع گل سرخ، برگها ی مرکب از ۷ و به ندرت ۹ برگچه دندانه دار دارد و به نظر می‌رسد که نوعی دو رگه ثابت از Rosa gallica و Rosa canina می‌باشد. عده‌ای آن را یک دورگه ثابت از Rosa gallica و Rosa moschata ذکر نموده‌اند. گلبرگهای آن رنگ صورتی روشن یا سفید دارد.
گل محمدی درختچه‌ای دارای شاخه‌های گل دهنده تیغ دار، استوانه‌ای شکل، بدون شیار و دارای برگهای مرکب شانه‌ای که دارای ۵-۳ برگچه متقابل دندانه‌دار می‌باشد. رگبرگهای پشت برگ مشخص و بهم رفته، برگچه چرمی و بیضی شکل، نوک تیز به طول ۵-۳ سانتی متر، و روی برگها صاف و سبز و پشت آنها سبز کمرنگ و دمگبرگهایش خزی و نمدی است و با کرکهای غده‌ای پوشیده شده و تا انتهای جام گل کشیده شده‌است.
گلها به شکل صورتی خوشرنگ با ۳۲ گلبرگ صورتی مشابه و یکدست که در اوائل صبح شروع به ظاهر شدن می‌نمایند. کاسبرگها به تعداد ۵ عدد که حداقل سه تای آنها دارای زوائد بزرگی در لبه‌ها هستند. پرچم‌ها زرد رنگ به تعداد ۱۰۰ عدد در ترکیب گل وجود دارند. میوه آن پس از ریزش گلبرگها گوشتی گرد و یا تخم مرغی به طول ۵/۱ سانتی متر که در داخل برجستگی کوزه‌ای شکل زیر گلبرگها قرار دارند.
زمان باز شدن گلها در اوائل اردیبهشت تا اوائل تیرماه می‌باشد. و در هر منطقه مدت زمان باز شدن گلها ۳۰-۲۰ روز طول می‌کشد. دوام گل حداکثر یک روز بوده و بعد از آن رنگ صورتی خوشرنگ گلبرگها به سفید می‌گراید و با اندک نسیمی گلبرگها پرپر شده و می‌ریزند.
محصول گل محمدی
محصول عمده گل محمدی، گلاب، اسانس و گلبرگ خشک می‌باشد، که از آنها در صنایع دارویی، عطرسازی، فرآورده‌های بهداشتی و آرایشی و صنایع غذایی استفاده می‌شود. مصارف دارویی آن بیشتر در درمان دردهای رماتیسمی، قلبی، تقویت اعصاب و معده و رفع بعضی از سردردها بوده و در تهیه شربت مربا و در صنایع شیرینی سازی و تهیه بستنی نیز استفاده می‌شود. عنبر گل به عنوان یکی از فراورده های صنعت گلابگیری، مایع سیاهی است که در پایان عملیات تقطیر همراه با تفاله گل ها در دیگ به جای می ماند و جهت درمان های عضلانی مناسب است. دم کرده گلبرگ های خشک شده اثر درمانی برای تقویت اعصاب، برطرف کردن بیماری های گلو و دهان است. در هندوستان موم گل محمدی، گل روغن و گل قند تهیه می شود.
سالانه گلاب و اسانس ایران به کشورهای حوزه خلیج فارس و کشورهای اروپایی از جمله فرانسه و انگلستان صادر می‌گردد.
مناطق کشت
مناطق مورد کشت گل محمدی اغلب مناطق کوهپایه‌ای و اقالیم خشک و نیمه خشک با تابستانهای معتدل و خشک و زمستانهای سرد می‌باشد.
در حال حاضر کشت گل محمدی در ۱۴ استان کشور صورت می‌پذیرد که مهمترین آنها استانهای دهستان لاله‌زار کرمان، فارس داراب (لایزنگان) میمند، کاشان و آذربایجان شرقی است و در مابقی استانها کشت بیشتر به صورت پراکنده می‌باشد.
کشت مبتنی بر طبیعت گل محمدی کشاورزی
شرکت گلاب زهرا با پشتکار و رعایت دقیق اصول کشاورزی مبتنی بر طبیعت (کشاورزی ارگانیک) توانست در سال ۱۳۷۸ به عنوان نخستین واحد تولید گلاب و روغن گل محمدی گواهینامهٔ ارگانیک را از انجمن خاک انگلستان که نخستین و معتبرترین نهاد بین المللی در زمینه کشاورزی ارگانیک می‌باشد، دریافت کند.
معرفی شش گیاه دارویی لاغر کننده