اگر هنوز از افزایش وزن ناشی از خوردن و خوابیدن‌های اجباری شكایت دارید و نتوانسته‌اید از این اضافه وزن رهایی پیدا كنید، می‌توانید برای لاغر شدن از گزینه‌های گیاهی كمك بگیرید، اما نكته مهم‌تر بی‌خطر بودن این گیاهان و انتخاب صحیح آنها است.

 این گیاهان عبارتند از:

 شش گیاه دارویی مفید برای لاغر شدن

جنسنیگ: این ریشه سخت و محكم و ارزشمند در واقع در بدن حالت تعادل ایجاد می‌كند، انرژی بدن را افزایش داده و اشتها را كاهش می‌دهد. ریشه این گیاه در افزایش خلق و بهبود كیفیت خواب موثر است و همچنین نقش مهمی در سالم نگه داشتن وزن بدن دارد.

 اسپیرولینا: این گیاه در واقع یك جلبك آب شیرین است. این جلبك بیش از هر خوردنی دیگری بر روی زمین حاوی آنتی اكسیدان است. این جلبك همچنین منبع غنی از پروتئین است كه به شما احساس قدرت می‌دهد و كمك می‌كند كه وزن اضافی خود را كاهش دهید.

 چای سبز: مطالعات ثابت كرده است چای سبز حاوی تركیبی است كه اشتها را كم كرده و میزان سوخت و ساز بدن را افزایش می‌دهد.

 قارچ‌های Reishi: این قارچ‌ها در واقع سلطان طب سنتی چین هستند. Reishi یك تونیك قدرتمند است كه برای درمان و پیشگیری از چندین بیماری مهم استفاده می‌شود. این قارچ پرخاصیت همچنین سوخت و ساز را افزایش داده، قند خون را پایین می‌آورد و به تقویت سیستم ایمنی بدن كمك می‌كند.

 دارچین: این چوب خوش طعم در تنظیم قندخون بسیار موثر است و به حفظ وزن سالم بدن و كاهش ولع خوردن شیرینی‌جات كمك می‌كند.

 فلفل قرمز: این چاشنی بسیار تند و تیز بدون هیچ عارضه جانبی و خطری، سوخت و ساز بدن را تسریع می‌كند و به لاغرشدن كمك می‌كند اما همچنین در بخش دیگری از این مقاله تاكید شده است كه اگر قصد دارید وزن خود را كاهش دهید درعین حال از مصرف سه گیاه دارویی زیر پرهیز كنید:

 ملین‌های گیاهی: بسیاری از تركیبات گیاهی برای كاهش وزن حاوی گیاهان ملینی مثل سنا هستند كه حركات روده را تحریك می‌كنند. این گیاهان برای درمان موقت یبوست مفید هستند اما اگر مدت طولانی با هدف كاهش وزن مصرف شوند می‌توانند اعتیادآور و مضر شوند.

خوردنی‌های گیاهی گوناگون

از آن جایی که بیشتر گیاه‌خواران از منابع یا غذاهای حیوانی استفاده نمی‌کنند و نیز با توجه به این که کلسترول یکی از انواع چربی‌هایی است که تنها در منابع حیوانی وجود دارد، بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که سطح کلسترول خون گیاه‌خواران پایین بوده و این امر می‌تواند سبب جلوگیری از بیماری‌هایی همچون فشار خون، انسداد عروق و سکتهٔ قلبی شود. امروزه ثابت شده کسانی که به مقدار زیاد از فراورده‌های گوشتی بهره می‌برند بیشتر مستعد ابتلا به بیماری‌های قلبی، کلیوی و سرطان‌ها هستند.^[۴]

همچنین کمبود چربی در رژیم گیاه‌خواری سبب جلوگیری از چاقی و چربی خون و همچنین پیامدهای ناشی از آن از جمله سرطان پروستات می‌شود و نیز به علت بالا بودن میزان فیبرهای غذایی از یبوست و بروز سرطان روده بزرگ جلوگیری می‌کند.

پژوهش‌های جدید نشان می‌دهدرژیم‌های غذایی مبتنی بر گیاهخواری می‌تواند کلید زندگی طولانی باشد. بر طبق این بررسی‌ها، کاهش مصرف مواد پروتئینی مانند گوشت می‌تواند روند پیر شدن را در انسان کاهش داده و امید به زندگی را نیز به طور قابل توجهی افزایش دهد. دانشمندان سال‌هاست که اعتقاد دارند رژیم‌های غذایی کم کالری که میزان مصرف کالری در آن‌ها تقریبا ۶۰ درصد رژیم‌های امروزی است می‌تواند منجر به افزایش عمر انسان‌ها شود. اما دانشمندان انگلیسی کشف کردند که کلید زندگی طولانی کاهش میزان مصرف پروتئین است و نه کاهش مجموع کالری دریافتی انسان‌ها. به این ترتیب بر اساس کشف جدید، مردم بدون نیاز به کاهش میزان کالری که در طول روز مصرف می‌کنند می‌توانند با کم‌تر مصرف کردن مواد پروتئینی مانند گوشت، ماهی و... عمر خود را افزایش دهند. دکتر ماتیو پایپر از دانشگاه کالج لندن در این باره گفت: رژیم‌های غذایی مبتنی بر گیاه‌خواری یکی از روش‌های رسیدن به این هدف است. پژوهش‌های ما نشان می‌دهد کاهش ۳۰ درصدی میزان کالری مصرفی در طول روز می‌توند خطر ابتلا به سرطان و حملات قلبی را نزدیک به ۵۰ درصد کاهش داده و طول عمر انسان‌ها را یک سوم افزایش دهد. دانشمندان با انجام پژوهش‌هایی روی مگس‌های میوه متوجه شدند آمینو اسیدها تاثیر زیادی روی طول عمر انسان‌ها دارند. به خصوص تغییر در میزان مصرف یک آمینو اسید به نام متیونین بسیار در افزایش طول عمر موثر بوده‌است. اگرچه بین انسان‌ها و مگس‌ها تفاوت‌های زیادی وجود دارد، اما محققان معتقدند نتایج این آزمایشات در دسته عمده‌ای از حیوانات گوناگون و هم‌چنین روی انسان‌ها صدق می‌کند. متیونین در شکل‌گیری بسیاری از پروتئین‌ها لازم است. این ماده به طور طبیعی در غذاهایی مانند ماهی، گوشت و تنقلات وجود دارد.

طول عمر

خوردنی‌های گیاهی گوناگون

یک فراپژوهش در سال ۱۹۹۹^[۵] نتایج ۵ پژوهش غربی را در این زمینه ترکیب کرد. این فراپژوهش، میزان مرگ و میر را این‌گونه گزارش کرد (اعداد کوچکتر نشان‌دهندهٔ مرگ و میر کمتر است): در بین افراد ماهی‌خوار ۰٫۸۲، گیاه‌خواران ۰٫۸۴، گوشت‌خواران گه‌گاهی ۰٫۸۴، گوشت‌خواران منظم و وگان‌ها هم بیشترین میزان مرگ و میر به اندازهٔ ۱ را داشتند. این مطالعه تعداد مرگ‌ها را در هر دسته گزارش کرده‌است و انتظار طیف‌هایی از خطاها را دارد که برای هر نسبت و تنظیماتی که روی داده‌های صورت گرفته‌است، ممکن است روی دهد. به هر حال «مرگ و میر کمتر، بسیار بخاطر رواج (به نسبت) کم دخانیات در این گیاه‌خواران بوده‌است.» در دلایل اصلی مرگ که پژوهش شده‌اند، تنها یک تفاوت در میزان مرگ و میر به رژیم غذایی نسبت داده می‌شود که: «گیاه‌خواران در مقایسه با گیاه‌خواران به میزان ۲۴٪ مرگ و میر کمتری بر اثر بیماری قلبی ایسکمیک داشتند. و هیچ ارتباطی بین رژیم غذایی گیاه‌خواری با دیگر دلایل عمدهٔ مرگ برقرار نشد.»^[۵]

در «مرگ و میر گیاه‌خواران بریتانیایی»،^[۶] نتیجهٔ مشابهی به دست آمد:«گیاه‌خواران بریتانیایی مرگ و میر کمتری در مقایسه با مردم عادی دارند. نرخ مرگ آن‌ها مانند افراد غیرگیاه‌خوار قابل مقایسه (هم‌تراز) با آن‌هاست که نشان می‌دهد، بیشتر این برتری می‌تواند به فاکتورهای سبک زندگی نامربوط به رژیم غذایی نسبت داده شود، مثل رواج کمتر دخانیات و وضعیت اجتماعی، اقتصادی عموما بالای آن‌ها، یا جنبه‌های رژیم غذایی آن‌ها غیر از پرهیز از گوشت و ماهی.»^[۷]

پژوهش بهداشت و تندرستی اَدوِنتیست، پژوهش در جریانی است از امید به زندگی در بین ادونتیست‌های روز هفتم. این تنها پژوهشی است در بین دیگر پژوهش‌ها که گواه مثبتی را برای گیاه‌خواری دارد. محققین یافته‌اند که ترکیب سبک‌های زندگی مختلف می‌تواند امید به زندگی را تا به اندازهٔ ۱۰ سال تحت تاثیر قرار دهد. در بین سبک‌های زندگی مختلف بررسی شده، رژیم غذایی گیاه‌خواری، تخمین زده شد که حدود ۱،۱/۲ -۲ سال به زندگی بیافزاید.^[۸]

پژوهش بهداشت و تندرستی ادونتیست، در یک پژوهش دیگر نیز به کار گرفته شده‌است با نام «آیا مصرف کم گوشت، امید به زندگی را در انسان‌ها افزایش می‌دهد؟» که توسط ژورنال آمریکایی تغذیهٔ پزشکی منتشر شده‌است. این فراپژوهش نتیجه گرفت که مصرف کم گوشت (کمتر از یک بار در هفته) و دیگر انتخاب‌های سبک زندگی به میزان قابل توجهی امید به زندگی را افزایش می‌دهد.^[۹] این پژوهش نتیجه گرفت «یافته‌ها از یک دستهٔ بزرگسالان سالم این احتمال را بالا می‌برد که پیروی طولانی مدت (≥۲ دهه) از یک رژیم گیاه‌خواری می‌تواند بعدا به میزان قابل توجه ۳٫۶ سال افزایش در امید به زندگی ایجاد کند.» به هرحال این مطالعه همچنین نتیجه گرفت «بعضی از چند سانی‌ها در مزیت بقا در گیاه‌خواران ممکن است بر اثر تفاوت‌های جشم‌گیر در بین پژوهش‌ها در این موارد بوده باشد: تطبیق‌های آماری، تعریف گیاه‌خواری، خطای اندازه‌گیری، توزیع سن، تاثیر داوطلب سالم و خوردن غذاهای گیاهی خاص توسط گیاه‌خواران. این پژوهش جلوتر می‌گوید: «این مسئله، این احتمال را بالا می‌برد که یک الگوی غذای کم گوشت و پرگیاه ممکن است عامل محافظتی علّی درست باشد، به جای تنها حذف گوشت از رژیم غذایی» در یک مرور اخیر بر پژوهش‌های مربوط به الگوهای رژیم کم‌گوشت در ارتباط با مرگ ومیر به هر علتی، سینگ (Singh) یادآور می‌شود که «۵ تا از ۵ پژوهش اشاره می‌کنند که بزرگسالانی از یک الگوی کم گوشت و پرگیاه پی‌روی کرده‌اند، نسبت به الگوهای دیگر خوردن، کاهش قابل توجه یا به طور حاشیه‌ای قابل توجهی (marginally significant) در ریسک مرگ و میر را تجربه می‌کنند»

مطالعه‌های آماری، همچون مقایسهٔ امید به زندگی با محل زندگی و رژیم غذایی محلی در اروپا هم، امید به زندگی را به میزان قابل توجهی در جنوب فرانسه بیشتر یافته‌اند، که در آن‌جا رژیم غذایی مدیترانه‌ای کم گوشت و پرگیاه معمول است، در مقایسه با شمال فرانسه که در آن رژیم با محتوای گوشتی زیاد معمول است.^[۱۰]

یک پژوهش توسط انستیتو داروهای پزشکی و پیش‌گیرنده و انستیتو شیمی تنکرد شناختی به مشاهدهٔ یک گروه ۱۹ نفره گیاه‌خواران (شیرزرده‌گیاه‌خوار) پرداخت و از یک گروه مقایسهٔ ۱۹ نفره از همه‌چیزخواران انتخاب شده از همان منطقه استفاده کرد. یافته‌های این پژوهش نشان‌دهندهٔ این است که این گروه گیاه‌خواران (شیرزرده‌گیاه‌خوار) در مقایسه با گروه غیر گیاه‌خوار، میزان کربوکسی متیلیزین (carboxymethyllysine) پلاسما و محصول‌های نهایی گلیکاسیون پیشرفته (advanced glycation endproducts) (AEGs) قابل توجهی بیشتر داشته‌اند.^[۱۱] کربوکسی متیلیزین یک محصول گلیکاسیون (glycation) است که نشان‌دهندهٔ یک معیار استرس اکسیدگر و آسیب طولانی مدت به پروتئین‌ها در افزایش سن آترواسکلروزیس (atherosclerosis) و دیابت است. «محصول نهایی گلیکاسیون پیشرفته (AEG) ممکن است نقش مهم معکوسی بازی کنند در آترواسکلروزیس، دیابت، افزایش سن و خرابی مزمن کلیه (chronic renal)»

بزرگترین پژوهش (تا به‌حال) رژیم غذایی در مقابل طول عمر و یک میزبان (host) بیماری‌های غربی، پروژهٔ چین (China Project) بوده‌است که یک «بررسی نرخ مرگ برای ۱۲ نوع مختلف سرطان برای بیش از ۲۴۰۰ بخش و ۸۸۰ میلیون نفر (۹۶٪) از شهروندان این بخش‌ها» بوده‌است که ترکیب شده بود برای مطالعهٔ رابطهٔ بین نرخ‌های مرگ و میر مختلف و انواع رژیم غذایی، سبک زندگی و ویژگی‌های زیست محیطی در ۶۵ بخش بیشتر شهرنشین چین که به صورت اشتراکی توسط دانشگاه کُرنِل (Cornell) و دانشگاه آکسفورد و آکادمی داروهای پیش‌گیرندهٔ چین در طول ۲۰ سال انجام شد. رابطه‌ای قوی میان میزان مصرف و نتیجه (dose-response relationship) یافت شد، بین میزان غذای حیوانی در رژیم غذایی و دلایل اصلی مرگ و میر در غرب، یعنی: بیماری قلبی، دیابت و سرطان.

فواید یک فنجان گل‌گاوزبان

مجموعه: داروهای گیاهی و طب سنتی

این روزها برخی افراد از استرس، اضطراب، اختلال در تمركز، كم‌خوابی یا بی‌خوابی ناشی از تغییر فصل رنج می‌برند. بروز این علائم حتی به میزان ناچیز می‌تواند سلامت روح و روان را تحت تاثیر قرار داده و عملكرد طبیعی مغز را مختل كند.

گل‌گاوزبان

گل‌گاوزبان گیاهی است خودرو كه اغلب در دامنه كوه‌های البرز می‌روید و در حال حاضر نیز به شكل صنعتی كشت می‌شود. این گیاه دارای گونه‌های زیادی است و به دلیل خواص دارویی فراوان و گل‌های زیبا، بسیاری از خانواده‌ها آن را در باغچه‌هایشان می‌كارند. برگ‌ها و گل‌ها بخش‌های مصرفی این گیاه را تشكیل می‌دهند.

گل‌گاوزبان به دلیل دارا بودن مقادیر چشمگیر پتاسیم و كلسیم بسیار ادرارآور بوده و با تحریك بدن، تبادلات سلولی را تنظیم و سیستم اعصاب را آرام و برای درمان ناراحتی‌های اعصاب به كار می‌رود.

جوشانده و دم‌كرده این گیاه حواس پنجگانه را تقویت كرده و بسیار نشاط‌آور، بازكننده رنگ رخسار، كاهنده غم و اندوه و ضد وحشت و اضطراب است و می‌تواند حواس‌پرتی را رفع و تنگی نفس ناشی از آشفتگی ذهنی را بهبود بخشد.

خواص ضد سرطانی

منیزیم موجود در گل‌گاوزبان ضدسرطان بوده و به دلیل دارا بودن «آلكوالویید» می‌تواند ضد حساسیت، ضد‌روماتیسم و ضد التهاب باشد.

این گیاه باعث كاهش تب در بیماری‌هایی چون سرخك، مخملك، آبله و كهیر می‌شود.

در برخی كشورها برگ‌های تازه گل‌گاوزبان را به علت داشتن مقادیری ویتامین C داخل سالاد می‌ریزند. گل‌های تازه این گیاه نیز بویی شبیه خیار دارد و وقتی در آب خیسانده شود و با آب‌لیمو و شكر مخلوط شود، مصرف آن برای روزهای گرم بسیار نشاط‌انگیز و خنك‌كننده است.

تصفیه‌كننده خون

گل‌گاوزبان علاوه بر خواص درمانی فوق تصفیه‌كننده‌خون، ضداسپاسم، محرك غدد آدرنال، مقوی قلب و عروق، نرم‌كننده مجاری تنفسی، خلط‌آور، شیرافزا و مسهل بوده، ولی به دلیل دارا بودن آلكوالویید برای زنان باردار و كودكان مضر است.

دم‌كرده گل‌گاوزبان به همراه سنبل‌الطیب و لیموعمانی یك نوشیدنی نشاط‌آور و آرام‌بخش است كه استفاده از آن به جای چای و قهوه در مجالس عزاداری برای ایجاد آرامش درونی توصیه می‌شود.

‌ سنبل‌الطیب

این گیاه اعصاب را آرام می‌كند و ضدسرگیجه و تپش قلب است. كسانی كه به خوردن قرص‌های شیمیایی آرام‌بخش عادت كرده‌اند بهتر است به سراغ سنبل‌الطیب بروند. این گیاه ضد صرع، ضد تشنج، معرق، ادرارآور، اشتها‌آور، مقوی قلب، ضددلهره و استرس بوده و سردردهای یكطرفه، اختلالات زمان یائسگی، سكسكه‌های مداوم، بی‌خوابی، خستگی و بیماری‌هایی را كه منشأ عصبی داشته باشند، تسكین می‌دهد.

این گیاه نیز گونه‌های زیادی داشته و انواع وحشی آن خاصیت بیشتری نسبت به پرورش یافته آن دارند و معمولا در دامنه كوه‌های البرز یافت می‌شود.

جلوگیری از سفید شدن مو

سنبل‌الطیب به دلیل دارا بودن منگنز از سفید شدن مو جلوگیری می‌كند و شستن چشم‌ با جوشانده آن سرخی چشم را از بین می‌برد و مقوی معده و كبد است.

گربه‌ها این گیاه دارویی را بی‌اندازه دوست دارند و به خاطر خوردن آن بی‌قرار می‌شوند به همین دلیل این گیاه علف گربه نیز نامیده می‌شود. این گیاه در عطاری‌ها به فروش می‌رسد و مصرف بیش از اندازه و طولانی‌مدت آن می‌تواند باعث ضعف چشم و گوش شود.

متخصصان طب گیاهی توصیه می كنند برای استفاده از خواص درمانی گل گاو زبان و سنبل الطیب بویژه ایجاد آرامش و نشاط حداقل هفته ای 3 بار این دو گیاه را دم كرده و به جای چای نوش جان كنید.

چند توصیه

ـ اگر در حال مصرف داروهای شیمیایی اعصاب هستید و قصد استفاده از گیاهان دارویی را دارید حتما پزشكتان را در جریان بگذارید، چرا كه تداخل دارویی ممكن است به ضررتان باشد.

ـ برای خرید گیاهان دارویی به عطاری‌هایی بروید كه محصولاتشان در مجاورت نور آفتاب نباشند‌. گیاهان باید به صورت كاملا خشك در بسته‌های بهداشتی پلمب شده و دارای اسم، نشانی، تاریخ مصرف و دیگر مشخصاتباشند.

ـ بعد از باز كردن بسته گیاه دارویی، بلافاصله آن را درون یك شیشه دردار و به دور از نور و رطوبت نگهداری كنید

گل نیلوفر در مرداب می‌شکفد و ریشه در گل و لای دارد. لیکن به سوی آسمان اوج می‌گیرد، وقتی به آب گل آلود مرداب نگاه کنی شگفت زده خواهی شد که چگونه از چنین آبی گل آلود، چنان نیلوفری بسیرا زیبا و خوشبو بیرون می‌آید.

گل نیلوفر آبی گیاهی است آبزی، زیبا و پایا، دارای برگ‌های بزرگ و پهن، قلبی شکل به پهنای ۳ تا ۳۰ سانتی‌متر که در سطح آب و یا در آب غوطه‌ور هستند: با دمبرگ‌های استوانه‌ای بلند که از ریشه‌ آبی ضخیمی (ریزم) بیرون می‌آیند.

دارای گل‌های منفرد، درشت، زیبا به رنگ سفید و انواع رنگ‌های دیگر که در هر گل ۳ تا ۵ کاسبرگ و تعداد زیادی گلبرگ و پرچم دیده می‌شود گل‌ها دارای پایه بلندی بوده و در بالای سطح آب می‌شکفند. میوه آن به‌صورت کپسول تخم مرغی شکل گوشتداری است که در آن دانه‌های آردی نیلوفری به تعداد زیادی قرار دارد.

این گیاه در آب‌های راکد، مرداب و یا آب‌هائی که جریان کندی دارند می‌روید و به‌علت زیبائی گل‌های خود مورد توجه شدید مردم قرار دارد البته می‌توان در استخر و برکه‌های خارج از گل‌خانه نیز آن را پرورش می‌داد.

تکثیر آن از طریق ریزوم و کاشت بذر امکان‌پذیر است. این تکثیر در زیر آب و در کف برکه‌ها و جائی که بذر نیلوفر آبی و یا بخشی از ریزوم آن در زیر خاک قرار دارد حاصل می‌شود.

گل نیلوفر آبی در شبه قاره هند از تقدسی خاص برخوردار است، گل نیلوفر سمبل جهان است و لایه‌های متعدد گلبرگ‌های آن نمایانگر ادوار مختلف جهان و متقاطع و مراتب گوناگون هستی است، هشت گلبرگ نیلوفر نشانهٔ هشت جهت وجود است که عبارتند از: راست، چپ، جلو، عقب، بالا، پائین، برون و درون.

گل نیلوفر از آب‌های اولیه که عاری از هر گونه آلودگی بوده می‌روید و نشانه خلوص، پاکی، نیروی بالقوه معرفت است درون گلبرگ‌های آن قوه‌ٔ مقدس حیات، دانش و معرفت جریان دارد. معمولاً چند گلبرگ از لایه‌های متعدد نیلوفر شکفته و ظاهر است و مابقی گلبرگ‌ها یکدیگر را استتار کرده در زیر گلبرگ‌های وسطی قرار دارند. این نشانه حقیقت ادوار متعدد آینده است که همواره بخشی از حقیقت به مرحلهٔ شکوفائی می‌رسد و هستی باردار غنچه‌هائی از حقایق در مراتب گوناگون است که در مواقع مناسب شکفته خواهند شد. فلسفه نظام هستی هند مبتنی بر تثلیث است و این تثلیث از سه رب النوع به نام‌های ویشنو (خدای نگاه دارنده، خدای محافظ کاینات) بر هما (خدای آفرینش) و شیوا (خدای نابود کننده) تشکیل گردیده که ویشنو مهم‌ترین رکن این تثلیث به شمار می‌رود.

براساس متون دینی هند، ویشنو به هنگام تخیل و تفکر در باب باز پیدائی کاینات، گل نیلوفری از نافش رست و بر هما (خدای آفرینش) از گل نیلوفر متولد شد.

لکشمی الهه اقبال وثروت می‌باشد و سمبل قدرت و سلطنت است گل نیلوفر را به او منتسب دانسته‌اند.

سوریا (خدای خورشید) یا به عبارت دیگر نام دیگری از خورشید است و همه چیز به نور او حیات می‌یابد و رشد می‌کند. در دو دست او گل نیلوفر قرار دارد.

میترا که از کهن‌ترین و اسرارآمیزترین خدایان آریائی است و معنای لفظی میترا با ارتباط و اتصال و دوستی مرتبط است، بر روی گل نیلوفر استاده است.

در استان کرمانشاه و در آثار تاریخی طاق و بستان نقش برجسته سنگی از مجلس تاجگذاری اردشیر دوم شاهنشاه ساسانی در سمت چپ او میترا بر روی گل مقدس نیلوفر آبی ایستاده است و شعاع‌های نور اطراف سرش (هاله‌های نورانی) حکایت از مقام الهی او دارد. و بالاخره در یک کلام نیلوفر گیاهی مقدس است و همه رهبانیت مذهبی را می‌توان در این گل خلاصه کرد. یکی دیگر از مشخصات آن این است که گل‌های زیبای نیلوفر معمولاً در ساعت ۷ صبح باز می‌شود و از ساعت ۴ بعداظهر شروع به جمع شدن می‌نماید.

گل‌های زیبا و درشت نیلوفر معمولاً در اواخر بهار تا اوایل پائیز ظاهر می‌شود و بوئی ملایم دارند و اگر مایل به دیدار این گلظهای خودرو در برکه‌های طبیعی هستیم می‌توانیم به نواحی مختلف شمال ایران، مخصوصاً در گیلان، راه بین رشت و لاهیجان، کردستان، دژشاهپور، کرمانشاه منطقه سرداب نیلوفر و مرداب انزلی، مسافرت نمائیم، نیلوفر سفید که دارای مقدار زیادی تانن و دیگر املاح مختلف می‌باشد از خواص داروئی نیز برخوردار می‌باشد:

ضد تشنج، مسکن، قابض و کمی خواب‌آور، بند آورنده خون، ضد اسهال، معرق و کاهش دهنده ضربان قلب می‌باشد. برای مداوای سرخچه، سرخک و آبله مفید است.

اگر کسی در خواب گل نیلوفر را در روی بوته و در محل رشد آن (در آبگیرها و برکه‌ها) ببیند، خوشبختی و موفقیت و منفعت فراوان به او روی می‌آورد و اگر کسی گل نیلوفر را به‌صورت شاخه بریده و جدا از شاخه خود و یا بوته نیلوفر بدون گل را در خواب ببیند به غم و اندوه زودگذری مبتلا می‌گردد.

چنان‌چه پس از دیدار گل نیلوفر در برکه‌های طبیعی مایل بودید برکه‌ای مینیاتوری در داخل منزل داشته باشید، باید بدانید که هر فردی می‌تواند در منزل خود برکه‌ای کوچک داشته باشد. چنان‌چه به لحاظ مالی و یا مکانی محدودیتی در کار باشد می‌توان از گلدان سفالی، ظرف‌های سرامیکی و چوبی و هر ظرف دیگری که بتوان آب را در داخل آن نگه داشت بهره گرفت و البته امکان استفاده آن‌ها در پاسیو و جابه‌جائی آن وجود دارد که شرح ساخت آن را به تفصیل در شماره‌های بعدی ملاحظه خواهید نمود.

کلیات :

در موردرده بندی زنبق ها عقایدضدونقیضی وجوددارد.خوشبختانه با استفاده ازمیکروسکوپهای الکترونی می توان کروموزومهای این گیاه راموردبررسی قراردادوبا توجه به این یافته های نوین سرانجام همۀ دانشمندان درموردطبقه بندی انواع زنبق به توافق خواهدرسید.بدین ترتیب بسیاری ازگونه سابق راهم اینک درردیف نمونه های همسان قرارداده اند.این رده بندی براساس سیستمم رادیکولروساختارگل صورت تمام گونه های زنبق استفاده شده است.

بررسی گیاه :

منشاءگیاه مبهم است.بدرستی نمی توان گفت که آیاآنچه هم اکنون در اروپاوخاورمیانه دیده می شودگونه ای گیاه پرورش یافته است که خودرابامحیط طبیعی سازش داده یایک نمونۀ وحشی واقعی است که هیچگاه درطبیعت بازیافت نشده است.بی گمان این رستنی نسبت به تغییرات دمایی بسیار مقاوم است وبه همین دلیل از همان اوایل مورد پرورش قرار گرفته ولی شکی نیست که زیبایی خود گل باعث محبوبیت آن گردیده است.

گل:

گل زنبق از یک شاخه ی منشعب تشکیل شده است .بر روی هرشاخه یک یا دو گل دیده میشود که درغلافی محافظ موسوم به spathe قرارگرفته اند که طول آن درنمونه های مختلف متفاوت است.در

بالای تخمدان ،مجموعه ی گلبرگها وکاسبرگها که بنابرنوع گیاه ممکن است کوتاه یابلندباشندپیرامون

اندامهای تولیدمثل رافراگرفته اند.این قسمت از گیاه به شش بخش تقسیم میشودکه عبارتنداز: سه کاسبرگ

پهن وخمیده به عقب وسه گلبرگ که اغلب اوقات باریک وبرافراشته اند.کاسبرگهادربرخی ازگونه هاکرکدار(زنبق آلمانی)ودرپاره ی دیگربدون کرک هستند.گاهی اوقات لبۀ درونی گلبرگهانیزکرک داراست.انواع زنبق رابراساس همین کرکهارده بندی نموده اند.

دستگاه تولیدمثل نرازسه اندام نریاپرچم تشکیل شده است.این اندامها به سطح زیرین سه اندام جنسی ماده موسوم به کلاله های پتالوئیداز دو سوشکافته که لبۀ تاج مانند وبریدگی دارآنها اغلب جنبۀ زینتی دارد چسبیده اند .به همین سان رنگ پرچمها نیزمتغیر است .بدین ترتیب اندامهای نر وماده بسیاربه هم نزدیک هستند وبه همین دلیل در بین بسیاری از گونه های وحشی یا پرورشی ،لقاح خود بخودصورت میپذیرد.بااین همه پاره یی ازوارته های پرورش یافتۀ قدیمی نازا هستند ودست کم تا کنون کسی موفق نشده است دانۀ آنها را بدست آورد.چنانچه عمل بارور شدن خودبخود صورت نگیرد،این عمل توسط جانوران بویژه زنبوران عسل وسایرزنبوران صورت خواهد گرفت.این حشرات دانه های گرده را لابلای کرک های شکم خود حمل میکنند وسپس عمیقابه قلب گل دیگری نفوذ میکنند تا بتوانند نوش آنرابیاشامندوبدین شکل اسباب لقاح گل رافراهم می آورند .

ساقه:

قدساقه درگونه های مختلف باهم فرق میکند.ساقه ممکن است حاوی تنهایک گل یایک دوجین گل باشد.ساقه همواره از بخش میانی ریزوم سراز خاک بیرون می آورد وپیرامون آنرا چهار یا پنج برگ پهن که تا حدودی همدیگر را پوشانیده اندوراست یاداسی گون هستند ،فراگرفته است .این ساقه پس ازپایان دورۀ گلریزان بتدریج وهمزمان با رسیدن دانه ها خشک میشود .دانه های زنبق درحوالی ماه سپتامبر(نیمۀدوم شهریور ماه)کاملا میرسند وبرزمین می افتند.از این پس برگها نیز زرد خواهندشدواین زرد شدن از حاشیۀآنها آغاز خواهد شد .برگهای زنبق آلمانی تا اندازه یی پایداراست ولی دربسیاری ازگونه های دیگردرتمام طول زمستان برگهای گیاه بکلی خشک میشود.درواقع سوای دوران خواب زمستانه ،در بقیۀ ایام سال هماهنگ با رشد ریزوم برگهای کهنه خشک میشوندوبرگهای تازه یی جای آن هارامی گیرند.باتوجه به الگوی خاص رشدوتکثیرزنبق آلمانی میتوان گفت که درواقع این رستنی یک گیاه دوساله است .

ریزوم:

هرریزوم تازه ازریزوم پیشین به هنگامی که قدرت گل دهی آن پایان گرفت پدیدمی آید.هرریزوم تنهایک بارگل تولیدمی کندسپس به تدریج که شاخۀ گل خشک می شود،جوانه های جانبی رشدمی کنندتاریزومهای نوینی پدیدآورندکه سال بعدبه گل خواهندنشست .هنگامیکه جایگزین ریزوم تعین شدوبه اندازۀ بسنده رشدنمود،نخستین ریزوم دیگردرپدیدآوردن گل نقشی برعهده نخواهدداشت وتنهابه عنوان انبارۀ موادمغذی برای اسلاف خودبه کارخواهدرفت.بنابراین ولواینکه تولیدمثل جنسی گیاه صورت نگیرد،این حالت دوسالۀ گیاه باعث خواهدشدکه برای سالهای بعدنیزتکثیریابدوگلهای تازه ای تولیدنماید.این موضوع نیزواقعیت داردکه ریشه هایی که توسط قطب رویشی ریزوم تولیدمی شونددریک فصل کامل رشد،فعال خواهندبودوبنابراین طول عمرآنهاتادوسال ادامه خواهدداشت وپس ازآن ازبین خواهندرفت.درموردزنبق آلمانی بایدگفت که ریزوم سطحی است.یعنی :رویۀ بالایی ریزوم همطرازسطح خاک قرارمی گیردوتنهاسطح پایینی آن ریشه به وجودمی آورد.درتابستان ،پس ازآنکه شاخه های گل خشک شدندریزومهای تازه شروع به رشدخواهندکرد.گاهی اوقات این ریزومهاتافواصل زیادی کشیده می شوند.این توصیف درموردزنبقهای وحشی صدق نمی کند.چنانچه دیدیم این گونه زنبقهاعملا برتمامی پهنۀ نیم کرۀ شمالی گسترده اند.این زنبقهادرسرزمینهای کاملاً متفاوت وخودراباشرایط محیط زیست سازگارساخته اندپاره ای ازآنهاکوتاه قدهستندوبلندی پاره ای دیگراز2/1مترتجاوزمی نماید.فرم وشمارگلهای آنهانسبتاً متغیراست ولی چیزی که بیش ازهمه متنوع است سیستم ریشه ای آنها است.تنوع این اندامهابه گیاه اجازه داده است که بتواندزیرآب،دامنه های باشیب تندوصخره ای،درنزدیکی خط استوا،یادربیابانهای فلسطین زیست نماید.ریشه های گیاه که نقش اندوختن موادرابرعهده دارند،به گونه ای تغیرشکل یافته اندکه بتواننددرسرزمینهای گرمسیری پیازودرنقاط مرطوبی ریشه هایی ظریف ایجادنمایند.بی گمان گونه های نا همگون درویژگیهای بی شماردیگری نیزباهمدیگراختلاف دارند.

چشم انداز تکاملی

گل زنبق

چنانچه دیدیم بعلت تنوع شدیدی که دراندامهای گوناگون گیاه دیده می شود،برسررده بندی گونه های آن عقایدضدونقیضی بوجودآمده است.اززمان نخستین رده بندی که توسط دیک(Dykes)صورت گرفت،مطالب زیادی به رشتۀ تحریرکشیده است.پاره ای کوشیده اندزنبق هارادردوجنس جدا گانۀ(پیازوار)

Bulbeux,junio قراردهندحال آنکه پارۀ دیگرازجمله بریان ماتیومدافع این پندارندکه بایدهمۀ گونه های زنبق رادریک جنس واحدگردآورد،ولی آنهارابه زیرجنسهای گوناگون تقسیم نمود.با این همه گل کاران رابااین اختلاف سلیقه هاکاری نیست مگرآنهایی که بخواهند نمونه های دورگه ایجادنمایندزیراپژوهشهای کنونی نشان داده است که گونه هایی که درظاهرخیلی دورازهم می نماینددرواقع بسیاربه هم دیگرنزدیک هستند.تمام کوششهایی که درمورد دورگه سازی صورت می گیردرابایدموردتشویق قراردادزیراپاره ای اوقات نتایج آنهابسیاردرخشان است.درواقع زنبق ازدیدگاه ژنتیکی هنوزهم گیاهی پایداروتثبیت شده به شمارنمی آید.درطبیعت هنوزهم دورگه های زیادی به شکل خودبه خودبه وجود می آیند این ترکیبات ممکن است سرمنشاء پیدایش گونه های جدیدباشداین موضوع درزمانی که گروههای دورگه توانستندتثبیت یابندبارهاروی داده است.درغیراین صورت بااین هیبریدها یکی دوباربرخوردمی شودودیگراثری ازآثارآنهابه دست نمی آید.این گونه نمونه های دورگه این گمان رابرای گیاه شناس بینواپدیدمی اورندکه ممکن است بتواندسرانجام نام خودرابریک گیاه نادربنهدوآن راپایدارسازد.بدین ترتیب مترادفهای بیشماری به وجودآوردکه بررسی های کروموزومی آنهارآشکارخواهدساخت.

رده بندی:

رده بندی مذکوردراین کتاب درسال 1967توسطp.workmeister ابداع شده است.نامهای لاتین بارده بندی عمومی لینه که درآن ازدویاسه نام لاتین برای بیان یک گیاه واحد مانندIris germanica varاستفاد

شده است،مطابقت دارد.kharput نشان می دهدکه نام یادشده مربوط به یک گونه زنبق آلمانی (Irisgermanica) است اماجنسی است که تمام گونه های زنبق ازجمله germanica درآن گردآمده است.آنگاه هرجنس رابه قسمتهای کوچکتری به نام زیرجنس(Sous-genres )و گروه (Section)تقسیم نموده اند.درنمودارصفحۀ بعدرده بندی خانوادۀ زنبق به تفصیل بیان شده است.جنسهای دیگری نیزموجوداست که بسیارنزدیک به جنس زنبق هستند.مثلاًجنس خودsysirinchiumبه جنس جنس زنبق بسیارنزدیک است.به همین سان پاره ای ازجنسهای غیرمقاوم ریزوم دار،دارای گلهاوبرگهایی بسیارشبیه به گلها وبرگهای گل زنبق هستند.ولی نزدیک ترین مشابه های زنبق درمیان گیاهان پیازدارهمانندCypellaوNeomarica یافت می شود.بی گمان دراین میان ازهمه پرجلوه ترmoraea و

Tigridia هستند که پرورش آنهانسبتاً ساده است ولی مقاومت اکثرآنهازیاد نیست وتقریباً سرچشمۀ پیدایش همۀ آنهاازنیم کرۀ جنوبی بوده است.

تعدادمعدودی ازکلکسیونرهابه کشت بسیاری ازگونه های این جنس همت می گمارندلیکن متاسفانه این گونه هاچندان معروف نیستندوکمتردرگلفروشی هاومغازه های فروش پیازوبذرگل ارائه میشوند.

هم اینک گونه های وحشی مختلفی که درمراکزپرورش گل اروپاموجوداست رابیان میداریم دراین جاازگونه های فراوان تر که درگروه ها(section )قرارمیگیرندسخن خواهیم گفت .هریک ازاین گروه هاعموماًدربرگیرندۀگیاهانی است که همگی درشرایط یکسانزیست می کنند.برای هریک ازآنهازیستگاه طبیعی (درحالت وحشی) وبهترین کشت رابیان خواهیم داشت.دراینجابررسی ژرف زنبقهای صحرایی گریزناپذیراست زیرادورگه سازان کنونی بااستفاده ازاین گونه های وحشی قادرخواهندبودکه نمونه های تازه ای به گل دوستان وگل پروران ارائه نمایند.

جدول زیرگروه وخانوادۀ زنبق

زیرجنس زنبق

گروه پوگون ایریس ها(زنبق های ریش دار)

اساسازادگاه این دسته ازگیاهان درقدیم است.این گروه اززنبق هااز پیرامون دریای مدیترانه منشاء گرفته اندوانسان را درجابجایی خوددنبال نموده اند.گیاه نمونۀ این گروه زنبق آلمانی است.پرورش اعضای این گروه اززنبق ها ازکشت سایرانواع این گیاه آسانتراست.

نام زنبق ریش دار(pogoniris)نشان می دهدکه دربخش بالایی کاسبرگهای همۀ اعضای این گروه زوایدی بنام ریش وجوددارد.ریزوم آنهابه شکل کاملاً سطحی درخاک قرارگرفته است وگوشتدار ونسبتاً ستبراست.این گونه زنبق هادرزمینهای سنگلاخی وآهکی که علی رغم این شرایط بازهم غنی است می روینداین زنبقهاکه به زمینی دارای زهکش خوب نیازمندهستند تنهاپس ازگذشت یک تابستان خشک وبدون باران به گل خواهندنشست.پاره ای ازنمونه های کوتاه قدکوهی به رطوبت بیشتری نیازمندند.

زنبق های (سپیدفام)Iris albicans: بلندی گیاه به 70 سانتیمترمی رسد.این گیاه به یک زنبق درشت گل آلمانی می ماندولی برگهایش دائمی وگلهایش درشت تراست.فرم وحشی آن بنفش رنگ است ولی بیشترتحت نام Iris madonnaشناختهمی شودحال آنکهIris albicansبرنگ سفیدخالص است ودرپایین کاسبرگهای آن رگبرگهایی زردفام وریش هایی سپیدبا نوک زردرنگ دیده می شود.

Iris florentia:این گیاه به فراوانی درعطرسازی بکاربرده می شود.جهت تهیۀ عطرریزومهای گیاه که بوی گل بنفشه ازآن به مشام می رسدرارنده می کنندواز آنهاعطراستخراج می کنند.چنین می نمایدکه این گیاه درواقع یکی از واریته های زنبق آلمانی است.

Iris gemanica(زنبق آلمانی):بلندی بوته برابریک متراست.برگهایش دائمی وقدآنهابرابر40سانتی متروپاره ای ازاوقات ممکن است اراسته به حاشیه ای سرخ فام باشند.شاخۀ گل حامل چهارتا پنج گل بنفش یا سپیدفام وآراسته به ریشی نارنجی رنگ است.وخیلی به ندرت دانه تولیدمی کند.به فراوانی درجنوب اروپا،جنوب خاوری آسیاونیزسایرکشورهاموردکشت قرارمی گیردودرآنجاخودرابه محیط طبیعی سازش داده است.رنگهای آن به قدری متنوع استکه بازهم این پرسش پیش می آیدکه آیا واقعاً این گیاه یک گونۀ حقیقی است.

Iris imbricate: بلندی بوته 60 سانتیمتراست ویژگی آن در این است که گروههای بزرگی ازگلهای به هم فشرده به رنگ زردمایل به سبزبرروی شاخۀ گل پدیدمی آورد.داشتن رگبرگهای قهوه ای مایل به ارغوانی وریش سپیدفام باانتهاهای زردفام نیزازویژگیهای گیاه به شمارمی آیداین گیاه زیادمقاوم نیستودرقفقازوشمال ایران یافت می شود.

:Iris italicaچیزی نیست جزیکی ازفرمهایIris chamaeirisکه از ویزگیهای آن داشتن برگهایی پهن است.

شیوۀ کشت:

بی گمان بجززنبق های mellita,subbiflora,pseudopumila,imbricataکه کشت آنهابه علت کم بودن مقاومت گیاه نسبتاً دشواراست،پرورش بقیۀ زنبق های این گروه ازکشت وپرورش همۀ انواع دیگرزنبق آسانتراست.درموردنمونه های حساس نسبت به سرما،کافی است گیاه رادرزیرشاسی پرچینی ودرگلدانهادارای زهکش خوب ودرخاک نسبتاً خشک پرورش دهند بهترین محل برای پرورش اینگونه زنبق ها جایی است که درمعرض تابش شدیدآفتاب وبرروی دامنۀ باشیب ملایم ومتشکل ازسنگریزه های آهکی آمیخته باخاک خوب ونسبتاً سنگین واقع شده باشد.

زیرجنس لیمنیریس

گروه لیمنیریس

زیرگروه آپوگون(زنبقهای بی ریش)

سری سیبیریکا:

این سری از تنهادوگونه که به گلهای سری زیربسیارشبیه هستندتشکیل می گرددولی محمولۀ کروموسومی آنهامتفاوت است.این گونه به دشواری بین خودشان نمونه هایی دورگه تولیدمی نماینددرعوض هم اکنون تعدادقابل ملاحظه ای زنبق سیبیریکاوجودداردکه پرورش آنهاآسان وارزش تزئینی آنهابعلت بوجودآوردن توده یی ازگلهای انبوه وپرپشت بسیارزیاداست.

ris sanguinea:بلندی بوته به یک مترمی رسد.گیاهی بزرگ ودارای برگهایی باریک ودرازاست عموماً همواره روی یک شاخۀ بدون انشعاب دوگل شکفته دیده می شود.این گلهابرنگ آبی مایل به ارغوانی هستندورگبرگهای آنهاکاملا متمایزاست.گلبرگهای آنهاکاملابرافراشته وایستادهاست.وبه ندرت پرورش داده می شوندودرروسیه،چین،ژاپن دیده می شوند.

Iris sibirica: بلندی بوته به 80سانتیمترمی رسد.ردوهلۀ نخست بسیارهمانندنمونۀ پیش گفته است.بانگاهی دقیقترآشکارمی گرددکه تفاوت آن باگیاهپیشین داشتن ساقه گل خیلی بلندترازبرگهاست.این شاخه منشعب است ودرآن واحددارای بیش ازپنج گل شکفته است.رنگ کلی گل بسیارروشن ترورگبرگهای آن خیلی کمترمتراکم است گلهایش نسبتاً کوچک وکاسبرگهای آنهاباریکتراست.

زیرگروه پزودورگلیا

این خانواده از پنج گونه تشکیل می شودکه تنهادوگونۀ آنهاپرورش داده می شود.این گونه زنبقها تمام ویژگیهای سایرهگزاپوگونهاراداراهستندیعنی:روی هریک ازگلبرگهاوکاسبرگهای آنهاریش وجودداردوروی دانۀ آنهانیزاندامی تاجی شکل دیده می شودولی استولونیفرنیستند(ساقۀ زیرزمینی تولیدنمی کنند).

Iris hookerana:بلندی بوته برابر30 سانتی متراست.تنهاگل آن درماه مه،زمانی که برگهایش هنوزکوتاه هستندبازمی شود.گل آن پهن استورنگهای آن بسیارمتنوع استودرزمینه های قفایی وارغوانی دیده می شودروی کاسبرگهایش همواره لکه هایی به رنگ ارغوانی تیره به چشم می خورد.ازگل ان بوی دلپذیرگل برف(Muguet)استشمام می شود.زادگاه این گیاه کشمیرتاتبت است.

Iris kamaonensis:بلندی بوته برابر15سانتیمتراست.این گیاه بسیاربهIris kookeranaمی ماندلیکن چندین گل به همان اندازه خوشبوتولیدمی نماید وزادگاه این گیاه نپال است .

شیوۀ پرورش:

این دو گونه زنبق رامی توان به آسانی درنواحی دارای آب وهوای ملایم ومعتدل پرورش دادبه شرط اینکه خاک درتابستان زیادخشک نشود.گلهای این دوگیاه بسیارزیباوخوشبو،لیکن خیلی کم دوام است.این گیاهبه سرعت توده ای انبوه به وجودمی آوردولی درزمستانهای سردوخشک بهتراست آنرازیرشاسی ویژۀ گیاهان پرچینی قراردهندزیرااین گیاه درزیریک پوشش برف به خوبی مقاومت می نماید.بنابراین این گیاه رابایدهمانندگیاهان پرچینی ودرشیارهاشکافهای صخره ودرخاک تازهرورش دهند.

زیرگروه انساتا ENSATAE

برخلاف آنچه می توان تصورنمود،Iris ensataعضوی ازجامعۀ زنبق هایی که دربالادیدیم بشمارنمی آید.

خوداین گروه نیزازتنهایک گونه به نام Iris biglumis تشکیل شده است.نام باغبانی کاذب آنIris ensata

است واین موضوع تاحدودی وجه تسمیۀ کنونی گیاه راتوجیه می نماید.وازلحاظ اندازه ورنگ بسیارمتنوع است.

Iris biglumis:بلندی بوته برابر60سانتی متراست ساقۀ گل نسبتاً کوتاه است.کاسبرگهای گل که روی یک پایۀ سفیدخالص تاآبی رنگ قرارگرفته اندبه طوریک نواخت رگبرگدارهستند.رنگ گل بنابرواریته متفاوت است.گلبرگهاهمواره ازکاسبرگهاپررنگترهستند.این گیاهدرماههای اردیبهشت تاخردادبه گل می نشیندولی گاهی اوقات اگرهوادرزمستان زیادسردنباشددراوائل بهارگل خواهدداد.بذرگیاه به سرعت رشدمی کنندومی توان بوته هاراباجداکردن وتقسیم ریشه نیز به آسانی دراوائل پائیزتکثیرنمود.وپرگل بودن دووجه مشخصه ای است که این گیاه رابرای کشت درباغات بسیارمناسب ساخته است متاسفانه این رستنی زیادمورد استفاده قرارنگرفته است.درسطح وسیع کوههای جنوب خاوری آسیایافت می شود.

زیرگروه سیریاسه

SYRIACEAE

(زنبق های سوری)

این گروه بنابرنظرمصنفین مختلف دارای یک یادوگونه است که زادگاه هردومناطق تالابی فلسطین است.

Iris melanostica:گلهایش دارای رگبرگهایی تیره رنگ یا کاملا ارغوانی فام است کشت آنهازیادآسان نیست زیراایجادشرایط خشک ومرطوب متناوب چندان اسان نمی باشد.

Iris syriaca(زنبق سوری): بلندی بوته برابر30 سانتی متراست.ریزوم این نمونه تنهاریزومی است که بین تمام: اعضای جنس زنبق خارداراست.این وسیله ای برای دورکردن جانورانی که به خوردن ریشۀ گیاه مبادرت می نمایندبه شمارمی آید.طول برگهایش گاهی اوقات از50 سانتی مترتجاوزمی نماید.گلهایش زردوآراسته به برگهایی ارغوانی فام است .منشاء این گیاهاز فلسطین است.

زیرگروه تنوئی فولیTENUIFOLIAE

این گروه با یک یا دوزنبق کوچک به اسامیIris ventrlcosa,Iris tenuifolia که ممکن است یکی از فرمهای گیاه قبل باشد،شناخته می شود.این نمونه زنبق هاحد واسط بین زنبق های spuria,ensataeبه شمارمی آیند.

گروه اسپاتولاSPATULA

این گروه دارای تنهایک گونۀ کاملا شناخته شده است.

Iris foetdissima:بلندی بوته برابر40 سانتیمتراست.گلهایش چندان جالب توجه نیست ولی برگهای پایا وبسیاربراق آن چشمگیراست.دانه های تازۀ آن به رنگ قرمز مرجانی است.این ویژگی گیاه جنبۀ تزئینی داردوزیبایی آن درواریته های دارای برگهای ابلق وگلهای سبز مایل به آبی کوچک ولی کم دوام بیشتربه چشم می خورد.این گیاه ویژۀ مناطق کف جنگلهای باخترفرانسه است.

زیرجنس نپالنسیس

NEPALENSIS

Iris nepalensis:بلندی بوته برابر30سانتیمتراست.باداشتن ریشه هایی که به عنوان اندوختۀ غذایی به کارمی رود.مانندگیاهان پیازدارعمل می نماینددربهاران،به هنگام بارانهای ولرم بهاری چندبرگ درازوباریک (به طول 40سانتیمتر) تولیدمی کنند، بی درنگ دوگل قفایی رنگ بسیارزیباومجعدبوجودمی اوردخشک می شودوبطورکلی تاسا ل بعدازصحنه ناپدیدمی گرددنیازبه زمین دارای زهکش بسیارخوب یاشاسی کوهیداردتابتوان میزان آبیاری آن رابه خوبی کنترل نمود.این نمونه ویژۀ آماتورهای کارآزموده است.زادگاه این گیاه نپال است.

گروه زنبق های پیازدار

این گونه زنبق ها درنقاط بسیارخشک وبی آب زندگی می کنند.وبنابراین یک سیستم اندوخته ای کامل برای گذراندن ازیک سال تاسال دیگربه وجودآورده اند:این وسیله هماناداشتنپیازاست.پاره ای ازآنهاتنهایک پیازپدیدمی آورندوبرخی دیگربااستفاده ازیکپیازعریان وبدون تونیک(پوشش پیاز)یک سیستم ریشه ای دوساله به وجودآورده اند.برگهای این گیاهبسیارساده شده اندزیراتابش خورشیددراین نقاط بسیارسوزان است.گلهای آنهاگرچه کوچک ولی بسیارجذاب وزیبااست.

کاربرد گل زنبق

پرورش درگلدان

زنبق رامی توان درگلدان پرورش دادواین عمل رامی توان باتمام اعضای گروهenvansiaآغازنمود.اگربرای نمونه کاررابازنبق ژاپنی شروع کنیدوآنرامانندگل آزالیادرگلدانپرورش دهید،می توانیدگلدان رادرطی دوران شکوفایی گلهابه اطاق منتقل نمایید :این کاررابرای تمام نمونه های غیرمقاوم نسبت به سرمامی توانیدانجام دهید.افزون براین ،سفارش می گرددکه همۀ نمونه های کوتاه قدگروهpogoiris هامانندزنبق های melitta,reichenbachii,attica,pumilaرادرگلدان بکارندوپیش ازآنکه آنهارابه صخره منتقل نمایندیکی دوتاازآنهارابه عنوان ذخیره نگهدارند.این گلدانهامثلا آنهایی که حاوی بوته های پیازدارگروهreticulata,danfordiae,reticulate,Iris histrioides majorوغیره

هستندرابایداززیرشاسیدربستری ازشن قرارداداین عمل به مااجازه می دهدکه گیاه رادرتمام مدت چرخۀ رشددقیقاتحت کنترل قراردهیم با کمی مهارت شمامی توانیدحتی گل زنبق رافرساژ نماییدتازودتربه گل نشیندوآپارتمان شماراعطرآگین سازد.برای این کارمی توانیداززنبق های reticulataوdanfordiaeاستفاد

نمایید.درهرحالت وانتیلاسیون(هوادهی)گیاه بایددرحداکثرباشد:این گیاهانمحیط بسته راخوب تحمل نمی کنند.

شیوۀ تکثیر

ملاحضه کردیم که درطبیعت زنبق هاتوسطبذرودرعین حال توسط ریشه های فراوان وریزومهاوپیازهای متعددخودازدیادمی یابند.اگرشمایکگونه یا یک واریتۀ گمنام رادراختیارداریدیاصرفادوستانتان یک نمونۀ کمیاب رابه شماهدیه داده اندممکن است مایل باشیداین نمونه راتکثیرنمایید.دراین حالت شمامی توانیدیابه کشت بذرااقدام نماییدویانمونه های خودراازراه تقسیم تکثیرنمایید.

کشت بذر:

ازاین راه گرچه می توانیدزنبق های خودراتکثیرنماییدولی هیچ اطمینانی درکارنیست که نمونه های حاصل

کاملاهمانندنیای خودباشند.برای جلوگیری ازاین حالت شمابایدیکی ازشاخه های گل راجوری جداکنیدکه حشرات به آن دسترسی نداشته باشند.عمل گرده افشانی راخودانجام دهیدبدین ترتیب که بایددانه های گردۀ پرچمها راروی کلالۀ گل بمالید.سپس چنانچه گلبرگهاوکاسبرگهاراقبلاازگل جدانکرده ایداکنون جداکنید.

پرچمهاراجداکنیدوکلاله راباپارچۀ بسیارظریف ونازک توری بپوشانیدتاگرده افشانی دیگری امکان پذیر

نگردد.اگرهمه چیز به خوبی پیش برودخواهیددیدکه مادگی آماس می کندودراواخرتابستان شمامی توانیددانه های گل راگردآوری نمایید.صبرنکنیدتادانه هازیادبرسندزیراامکان داردبترکد.

حال موقع کشت دانه فرامی رسد.هرچه دانه هارازودتربکاریدشانس اینکه نهالهازودترسرازخاک برآورندبیشترخواهدبود.یک گلدان بزرگ سفالی یاپلاستیکی بردارید،آنراتایک سانتیمتربه لبه مانده ازآمیزه

متشکل ازیک سهم خاک مرغوب زراعتی ،یک سهم تورب(یاخاک برگ)ویک سهم شن درشت پرکنید.دانه هارابرسطح خاک پیش بیافشانیدوزیادآنهارانفشارریدسپس آنهارابالایه یی ازخاک پیش گفته به قطرخوددانه بپوشانید.دانه هارازاپهناوطول کاملا باخاک تامس دهیدتارطوبت کافی ببیند.خاک گلدان راهمواره مرطوب نگاه داریدوفراموش نکنیدکه آنهارابا برچسب مشخص نمایید.

معمولا گیاهک دانه هانسبتاسریع رشدمی کندمگرتمام نمونه های گروه spuriaوزنبق های پیازدار.به مجردپیدایش سومین یاچهارمین برگ بوته هارابه محل اصلی انتقال دهید.هرچه کمترآنهاراجابجاودستمالی کنیدزودتروبهتررشدخواهندکرد.درطول سال اول آنهارادربرابریورش حلزونهامحافظت نمایید.

درموردبذرهای دیررشد،ماننددانۀ گیاهان پیازدار،دانه هارادریک گلدان نسبتاژرف بکاریدزیرانهالهادرطی سالهای نخستین نبایدجابجاشوند:وپیازهابه خودی خودبه درون خاک فرومی روندودرعمق قرارمی گیرند.بنابراین بایدجای کافی برای رشدوتغذیه درطی نخستین سالهای زندگی دراختیارداشته باشند.

تقسیم بوته ها

درواقع این شیوه آسانترین راه تکثیرگیاه است وبدین شکل می توان رستنی هایی دقیقا شبیه گیاه مادربه دست آ ورد.این روش دارای یک عیب بزرگ است وآن اینکه تمان بیماریهای گیاه به دقت منتقل می گرددحال آنکه گیاهی که ازبذربه دست می آیدعاری ازاین گونه بیماریها وآفات است.گفته شده است که ریشه های تازۀ زنبق پس ازگل دادن گیاه پدیدمی آیدبنابراین،این زمان بهترین موقع تقسیم بوته هااست.درواقع زنبق های گروهPongon-iris رامی توان درست پس ازاتمام دورۀ گلریزان جابجانمود،زیرارشدرویشی آنهاتوسط آبیاری درطی ماههای تابستان تسریع خواهدشد.تمام زنبق هایی که

ریشۀ آنهازیرخاکقرارگرفته به محض آغازنخستین بارانهای پاییزی شروع به رشدمی نمایند.بنابراین بهتراست آنهارادراین فصلتقسیم یاجابجانمایند.زنبق هایی که درطول تابستان به یک دورۀ خشکی نیازمندندرامی توان به راحتی دراین فصل جابجانمودوحتی اگرریشه هامدتی ازخاک بیرون بماننداشکالی پیش نخواهدآمد.آنهایی که دارای ریشه های ظریفترهستندرابایدباحداکثرمقدارخاک پیرامون ریشه جابجانمودزیرادرغیراین صورت رریشه هاممکن است آسیب ببیند.

کشت وتکثیرزنبق های باغی دورگه (آلمانی)

این بخش تنهامربوط به گیاهان ریشداراست سایردورگه هایی که بعداملاحظه خواهیم کردهمانندگیاهان وحشی نیای گیاهان اخیرپرورش داده خواهندشد.

پس ازبه گل نشستن گیاه،ریشه های جدیدگیاه آغازبه رشدمی نمایندوریزومهای نوینی پدیدخواهدآمدبنابراین

این موقع سال بهترین وقت کشت گیاه یا تقسیم بوته هایی است که بیش ازاندازه انبوه شده است.درپایان بهار،گیاه به مقدارکافی موادمغذی اندوخته است وبه خواب تابستانی فرومی رود.درطی این دوره است که بایدریزومهاراجابه جاکرد.

به هنگام آماده کردن خاک برای کشت ریزوم ،مقداری کوددیرجذب مانندپودرشاخ وسم جانوران به آن بیافزایید.برای آنکه خواب تابستانی مؤثرواقع شود،بکوشیدتازهکش زمین کامل باشد.درطی این مدت است که جوانۀ گل تولیدمی شود:بنابراین موفقیت سال آینده بستگی به این دوره سال دارد.یک محل کاملاآفتابگیررابرگزینید.برای کشت زنبق خاک اندکی قلیایی ترجیح داده می شود.اگرخاک باغچهزیاداسیدی است می توانیدباافزودن مقداری آهک یااضافه کردن خردره سنگهای دولومیتی آنرااصلاح نمایید.این راههاازافزودن مارن بهتراست زیرامادۀ اخیربا خاک خوب آمیخته نمی شودوآنرابه یک ملاط نامناسب تبدیل می نماید.خاک کاملا همگن همواره ترجیح دارد.خاک برگ زیادبه خاک نیافزایید

اگرخاک بیش ازاندازه قوی باشدباتمام ناراحتیهایی که برخواهیم شمردروبه روخواهیدشد.ژرفای کشت به کیفیت خاک بستگی دارد:اگرخاک سبک است ریزوم رادرزیرقشری ازخاک به ضخامت 5سانتی متربکارید:اگرخاک سنگین است تنها2سانتی مترخاک روی ریزومهابریزید.خاک راپیرامون بوته کپه کنیدتاگیاه بهتردرمحل تازه پابگیرد.اگرریشه هازیاددرازهستند،بدون دغدغه قسمتی ازآنهاراقطع نمایید.یک سوم طول ریشه راباقی نگهدارید.معذالک اگرقراراست ریزومهای شمامدتی درهوای آزادباقی بمانندمتوجه

باشیدکه درشت ترهابهترازکوچکترهادوام می آورند.بهتراست تازمان کشت بوته هایی که پس از سه یاچهار سال به اندازۀ کافی رشدکرده اندرامی توان تقسیم نمود.برای این کاربوته راازخاک بیرون بیاورید

تمام خاک اطراف ریزوم رابتکانیدوآنرابشوئیدصبرکنیدتاریزوم به مدت یک روزخشک شودوبعدریزومهای فرعی راازریزومهای اصلی مجزاسازیدسپس آنهاراازمحل اتصال به ریزوم مادرقطع نمایید.بدین ترتیب شماخطرعفونت رابه حداقل کاهش می دهیدریزومهایی که گلشان تمام شده رامی توان مدتی درشن مرطوب نگهداری نمود،دراین حال مشاهده خواهیدکردکه ریزومهاجوانه های تازه ای تولیدمی کنند.بیشتراوقات این جوانه هافقط به عنوان اندوخته به کارخواهندآمد.

زنبق های دورگه

دورگه کردن گل زنبق تاریخچۀ بس طولانی دارد.این عمل دربدوامرشامل گزینش تصادفی فرمهایی بوده که به شکل خودبه خوددرطبیعت به وجودمی آمده است.امادرقرن هجدهم دورگه سازان بزرگ ژاپنی زندگی خودراوقف یافتن واریته های نوین زنبق های Laevigataیاensataنموده اند.

دردنیای غرب زنبق های آلمانی وpongon-irisهای کوتاه قد(Iris chamaeiris)موردتوجه عموم قرارگرفته اندزیراپرورش آنهاآسان است.درطی اواخرسدۀ گذشته وتاسال 1930،انگلیسیها وفرانسویها بهترین تکنیکهای تولیدگل رادراختیارداشتندوموفق شده بودندنمونه هایی زیبایی به وجودآورند.هم اینک

دراین موردآمریکائیان به مراتب ازاروپائیان پیشی گرفته اند.اطلاعات آنهادرزمینۀ دانش ژنتیک به آنهااجازه داده استکه ازامکانات فراوانی برخوردارگردند.این کاوشهای دورگه سازی همواره به یافتن نمونه های جالب توجه نمی انجامد.چیزی که باقی می مانداین استکه پرورش پاره ای ازنمونه های وحشی از یافتن نمونه های دورگۀ نوین دشوارتراست.گاهی اوقات یکی ازاین دوبردیگری می چربد.

زنبق پامیلا

PUMILA

نامگذاری این گیاه هیچ ربطی به نمونۀ وحشی آن ندارد.این نام گروهی اززنبق های دورگۀ کوتاه قدرافرامی گیردکه درازای آنهااز25سانتیمترتجاوزنمی کند.این دسته اززنبق هاازاواخراسفندماه به گل می نشینند.

Atrocoerulea:گل این گیاه به رنگ بنفش تیرۀ یکنواخت است.

Azurea(زنبق فیروزه گون):گل این نمونه زنبق به رنگ آبی روشن یکدست است هردودرواقع اشکالی ازIris chamaeirisهستندویک فرم زردرنگ آنهانیزموجوداست که دارای نامهای گوناگونی است.

Bright spring,:دورنگ وگلبرگهایش به رنگ سفیدیک دست وکاسبرگهایش به رنگ زردروشن است.

,Cherry spot,:دورنگ باگلبرگهایی سپیدفام وکاسبرگهایش گوجه ای رنگ وحاشیۀ آنهاسفیدفام است.

,Crispy,:به رنگ سفیدیکدست وکاملا موج داراست.

Lrish Doll.:(عروسک ایرلندی):گلبرگهایش سپیدفام ولی کاسبرگهایش سبزرنگ است.

زنبق های رگلیوسیکلوس

REGLIO_CYCLUS

بی گمان بهترین نتایجی که تاکنون ازکوششهایی که درراه دورگه سازی پاره ای از گیاهان صورت گرفته به شکلی که گیاه ویژگیهای خودراحفظ نماید،درموردهیبریدهایی که ازترکیب دونمونۀ oncocyclus و

Relia به دست آمده صدق می کند.زنبق هایی که ازاین ترکیب به دست آمده انداز نیای خودبسیارمقاومترهستندوجای شگفتی است که این مقاومت ازسرجمع مقاومت وتوان دوگیاه پیش گفته بازهم بیشتراست.نمونه های دورگه بی نهایت زیباهستندوکشت آنهاتنهااندکی ازپرورش زنبق های باغی کلاسیک دشوارتراست یعنی:به زهکشی عالی وخاک قلیایی وغنی ازموادغذایی نیازدارند.آنهارابربالای پشته ای خاک بکاریدوهمه چیزبه خوبی پیش خواهدرفت.

یکی دیگر ازمزایای این گونه زنبق هااین است که برخلاف oncocyclusها نسبت به سرمامقاوم هستند.

زنبق های پیازداردورگه

درخانوادۀ بزرگ زنبق های پیازدار،اعضای گروه reticulate نیای بسیاری ازواریته های جدیدی هستندکه ازطریق کشت بذرهای برگزیده یا انتخاب فرمهای وحشی به دست آمده اندلیکن این نمونه ها چندان دورگه نیستند.

Cantalo:به رنگ آبی کم رنگ است .

Clairette:کاسبرگهایش به رنگ آبی روشن یا بنفش فام ومزین به لکه هایی سفیدرنگ است.

:Cyaneaبه رنگ آبی کم رنگ است.

Harmony:به رنگ آبی آسمان ومرکزآن زردفام است.

J.S. Dijt,:به رنگ ارغوانی بسیارزیباوازلحاظ فرم همانندنمونه های وحشی است.

Pauline:به رنگ صورتی مایل به بنفش متمایل به خاکستری است ولکۀ سفیدبزرگی روی کاسبرگهایش دیده می شود.

ازگروه Xiphium نیزنمونه های دورگۀ فراوانی به دست آمده لیکن تنهااندکی ازآنهابه شکل تجارتی درآمده اند.آمیزه ای ازواریته های مختلف زنبق های اسپانیایی یاانگلیسی رامی توان به دست آوردولی یافتن واریته های خاص دشواراست.

تنهانمونه هایی که به شکل واریتۀ منفردموجوداستوازدیدگاه عمومی زنبق هلندی نامیده می شوندعبارتنداز:

Golden Harvcst:به رنگ زردطلایی،

:Professor Blaauwبه رنگ آبی تیره،

Purple Sensation:به رنگ بنفش مایل به ارغوانی،و

White Perfection:که کاملا سفیدرنگ است.

شیوۀ پرورش

پرورش زنبق های باغی دورگه بسیارآسان است به شرط اینکه خاک خوب دارای زهکش کامل برای آنهافراهم آوردندوبرگهایشان رادرحالتی که هنوزسبزهستندقطع ننمایند.

پیازهای زنبق رادرژرفای 15سانتیمتری درخاک خنثی یاتاحدودی اسیدی ودیروقت دراواخر پاییزدرزمین بکارید.بدین ترتیب به هنگام یخبندان برگهای آنهاچندان بزرگ نخواهدبود.Iris Latifolim،حتی درطی فصل استراحت نسبت به سایر انواع زنبق به رطوبت خیلی بیشتری نیازداردزیرامنشاءاین گیاه ازمرغزارهای مرطوب است.به همین دلیل این گیاه درانگلستان به خوبی رشدمی کندوپرورش آن توأم با موفقیت بوده است.به همین دلیل هم اینک دربین فروشندگان پیازگل بنام زنبق انگلیسی مشهورشده است.

به همین دلیل اگرشمادرمنطقه ای دارای آب وهوای معتدل لیکن کم آفتاب زندگی می کنیدبایداین نمونه رابرگزینید.درقسمتهای گرمتراززنبق های Xiphium معروف به زنبق های دورگۀ اسپانیایی یا هلندی استفاده نمایید. اغلب آنهابه علت ترکیب با زنبق tingitana نسبتاً زودوپیش اززنبق های آلمانی دورگه به گل می نشیند.

تمامی فنون کشت گل در خانه و گلخانه:

گل شمعدانی 

شمعدانی
طبقه‌بندی علمی
فرمانرو:	گیاهان
دسته:	گیاهان گلدار
رده:	دولپه‌ای‌ها
راسته:	شمعدانی
تیره:	قیطران
سرده:	شمعدانی
گونه‌ها
حدود ۲۰۰ گونه

شمعدانی با نام علمی Pelargonium سرده‌ای از گیاهان گل‌دار است و حدود ۲۰۰ گونه می‌دارد. شمعدانی ها در واقع، گیاهانی هستند با خاستگاه آفریقایی و استرالیایی. بعضی گونه‌های آن در شمال آمریکا و استرالیا انتشار دارند و عده‌ای نیز به مناطق مدیترانه‌ای وارد شده‌اند. گونه‌های مختلفی نیز به صورت گیاهان زینتی در پارکها کاشته می‌شوند که باغبانان معمولا آن را، به جای پلارگونیوم و به غلط، ژرانیوم می‌نامند. گلها در این جنس کاملا صفات ویژه خود را دارند و در بخشی از نهنج آنها که با سطح پشتی گل ارتباط دارد منفذ و دهانه‌ای یافت می‌شود که آغاز حفره‌ای ممتد و لوله‌ای شکل در داخل دمگل است و در واقع جانشین دیسک به شمار می‌رود.
گیاهانی علفی ، یکساله یا چندساله و پایا هستند. به ندریت برخی از آنها (به جز پلارگونیوم) به صورت بوته‌های پیچان با ساقه گوشتی وجود دارند. برگها منفرد یا متقابل ، غالبا گوشوارک‌دار ، پهنک برگهات همیشه منقسم ، دارای بریدگی‌های بسیار ، بطور کلی پنجه‌ای و پوشیده از کرکهای غده‌ای و اسانس‌دار هستند.
گلبرگهای جلویی معمولا از دیگر گلبرگها رشد بیشتری دارند و از 10 پرچم که در قاعده بهم پیوسته‌اند فقط 7 پرچم زایاست. کاسه شامل کاسبرگهایی است که در پایین بهم پیوسته‌اند و قطعه عقبی آن به صورت مهمیز با دمگل متحد می‌شود و حفره لوله مانند درون دمگل را بوجود می‌آورد. خامه گوشتی است و هنگام رسیدن میوه از بالا به پایین خم می‌شود. میوه این گیاهان مشابه میوه جنس ارودیوم است. از دیرباز گونه‌ای از آن به نام شمعدانی (پلارگونیوم زوناله) با واریته‌های گوناگون و به رنگهای مختلف به عنوان گیاه زینتی در بیشتر نقاط ایران کاشته می‌شود.

انتخاب نام شمعدانی برای این گیاهان بیشتر مربوط به شکل میوه آنهاست که در داخل کاسبرگهای پایا و روی دمگلهای بلند و در انتهای دمگل مشترک به صورت شمعدان چند شاخه قرار می‌گیرند.به تازگی گونه‌ای از این جنس به نام پلارگونیوم کرسه تورم در دره قاسملوی ارومیه گزارش شده است. این صفحه از دانشنامه رشد نوشته شده است.^[۱]

نگارخانه

لاله

 سرده‌ای از تیرهٔ سوسنیان است که در حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ گونه دارد. محلّ اصلی رویش لالهٔ خودرو در آسیای مرکزی در نظر گرفته می‌شود. این گل در افغانستان، ترکیه، ایران، قسمتی از غرب سوریه، سواحل دریاچه آرال، دریاچه خزر و دریای سیاه، یونان، ایتالیا، اسپانیا و سواحل دریای مدیترانه در شمال آفریقا بصورت خودرو یافت می‌شود. در بین کشورهای اسلامی لاله در فرهنگ دو کشور ایران و ترکیه نفوذ عمیقی دارد. ۱۹ گونه از گونه‌های لاله از ایران گزارش شده‌است. از لحاظ گیاه‌شناسی لاله به دو گروه بزرگ پرورشی و خودرو تقسیم می‌شود. لاله‌های پرورشی دارای گل‌های بزرگ، جام گل بزرگ‌تر و تنوع رنگی بیشتری نسبت به گل‌های خودرو هستند. لاله‌ها بطورکلی در چهار طبقهٔ کلیِ زود گل‌دهنده، میان‌رس، دیر گل‌دهنده و گونه‌ها قرار می‌گیرند. از سال ۱۹۸۱ تقسیم‌بندی گل‌های لاله توسط انجمن سلطنتی پیاز لاله هلند آغاز شد و لاله‌ها بر اساس شکل گیاه و شکل و زمان باز شدن گل به ۱۵ گروه تقسیم شدند. از طریق درآوردن پیاز بوته اصلی از خاک و جدا کردن پیازچه‌های نوچه اطراف پیاز مادری و کاشت بذر کاملاً تازهٔ ارقام جدید تکثیر و ازدیاد می‌شوند. در حال حاضر از نظر تولید و صادرات پیاز و گل شاخه‌ای لاله، هلند در جایگاه نخست در بین کشورهای جهان جای دارد. لاله گل ملی کشورهای ایران، افغانستان، ترکیه، هلند، مجارستان و بلژیک به شمار می‌آید.

نام گل

نام گل لاله از کلمه لال یا همان لعل از زبان سانسکریت به معنی «قرمز» گرفته شده‌است. واژهٔ لاله امروزه به گل‌های پیازداری گفته می‌شود که نام علمی آنها تولیپا و از راستهٔ سوسن‌سانان و از تیره ٔسوسنیان است و کاسه و جام آن تشکیل جامی کامل می‌دهد. شک نیست که واژهٔ لاله به لال که به معنی «سرخ» است وابسته‌است و گلی که لاله خوانده شده به مناسبت همین رنگ است.

گل لاله در زبان‌های اروپایی Tulip و Tulpe تولیپه نام دارد که به واسطهٔ شباهت این گل با عمامه از واژهٔ «تولبند» به معنی «عمامه» گرفته شده‌است. احتمالاً مترجم ترکی در هنگام معرفی این گل به اروپائیان و در وصف آن این واژه را به زبان رانده و آن را در بزرگی و شکل به عمامه تشبیه کرده‌است. در مورد فارسی بودن این واژه بین پژوهش‌گران توافق وجود دارد. در مقدمة الادب زمخشری که واژه‌نامهٔ عربی به فارسی‌است، عمامه به فارسی «دُلبند» ترجمه شده‌است و ریشهٔ واژهٔ «تولبند» نهایتاً همان دُلبند (Dolband) فارسی‌است که از فارسی به ترکی رفته و تلفظ آن به «تولبند» تبدیل شده‌است. بهرحال این گیاه با نام تولیپه از ترکیه به اروپا رفت و در آنجا به همین نام مشهور شد اما خود ترکان مانند ایرانیان این گل را در همان زمان لاله می‌نامیدند.^{[۲][۳] [۴]}

لاله در منابع قدیم

شقایق نعمانی قرمز پُر پرچم‌ است. برگ‌های آن دارای بریدگی عمیق و اغلب سه قسمتی یا سه برگچه‌ای‌است.

شقایق قرمز پُر پرچم‌ است. نوع خودرو دارای ۴ تا ۶ گلبرگ است. دارای دو کاسبرگ است که هنگام شکفتن گل می‌ریزد.

تمامی انواع خودروی لالهٔ قرمز تنها ۶ پرچم و ۶ گلپوش دارند. برگ‌های لاله کشیده و بدون دندانه هستند.

علیرغم اینکه این گل به طور طبیعی در دشت‌ها و کوهستان‌های ایران می‌روید ولی مردم با گفتن «گل لاله» در واقع گل شقایق در ذهنشان نقش می‌بندد. لاله از رستنی‌هایی است که در سخن از آن بناچار پای چند رستنی دیگر به میان می‌آید. در برخی منابع لاله، شقایق، لالهٔ واژگون، آلاله، شقایق نعمانی و شنبلید به‌ اشتباه یک گیاه پنداشته شده‌اند. در منابع قدیمی گاهی میان لاله و شقایق نعمانی تفاوت قایل شده‌اند و گاهی هم این نوع گیاه نوعی لاله دانسته شده‌است و نه اسم مطلق آن.^[۵] زکریا قزوینی در عجایب المخلوقات می‌گوید که شقایق‌النعمان نامی است که پادشاه حیره نعمان بن منذر بدین گل که به فارسی گل لاله (tulipe) نامیده می‌شود، داده‌است.^[۶]

طبق تحقیق کازیمیرسکی نزد ایرانیان هر گل که گلبرگ‌های آن به رنگ خون و وسط آن سیاه باشد بنام لاله و یا شقایق خوانده می‌شده‌است ولی غالباً tulipe را شقایق نعمانی نامیده‌اند. سه گل لاله، شقایق و شقایق نعمانی گیاهان کاملاً متفاوتی هستند اما گونه‌هایی از این سه گیاه که دارای گل‌هایی قرمز رنگ همراه با لکه‌ای سیاه در مرکز گل هستند بسیار به یکدیگر شباهت دارند. مترجمان اروپایی شعرای شرقی شقایق نعمانی را anemone (آنه‌مون) ترجمه کرده‌اند و یکی دانستن این گیاه با شقایق و همچنین لاله خطاست، زیرا شقایق (نام علمی: Papaver)، متعلق به تیرهٔ کوکناریان یا شقایقیان (نام علمی: papaverces ) است در صورتی که شقایق نعمانی به تیرهٔ آلاله (نام علمی: Ranunculus) تعلق دارد.^[۷]

خصوصیات

لاله گیاهی است از تیرهٔ سوسنیان که دارای پیاز است و برگ‌هایش طویل و ساقهٔ گل‌دهنده از وسط برگ‌ها خارج می‌شود. گل آن که در انتهای ساقه قرار دارد معمولاً منفرد است ولی ممکن است معدودی از گونه‌ها ۲ تا چندین گل نیز داشته باشد.^[۸] محل اصلی رویش لالهٔ خودرو از کوه‌های پامیر تا کوه تیان شان در آسیای مرکزی در نظر گرفته می‌شود^[۹] همچنین این گل در افغانستان، ترکیه، ایران، قسمتی از غرب سوریه، سواحل دریاچه آرال، دریاچه خزر و دریای سیاه، یونان، ایتالیا، اسپانیا و سواحل دریای مدیترانه در شمال آفریقا بصورت خودرو یافت می‌شود.^[۱۰] در حال حاضر هزاران نوع لاله با رنگ‌های متفاوت وجود دارد. جوره‌های قدیمی لاله از ترکیب دو گونهٔ لالهٔ باغچه‌ای و لالهٔ ارمنی مشتق شده‌اند و والدین جوره‌های جدیدتر اغلب سه گونهٔ لالهٔ شنل‌قرمزی، لالهٔ امپراتور و لالهٔ نیلوفرآبی هستند.^[۱۱] گل لاله تنها در ۲ ماه در سال شکوفا می‌شود و زمان گلدهی از اواخر اسفند در انواع زود گل‌دهنده تا اواخر اردیبشهت در انواع دیر گل‌دهنده محدود می‌شود.^[۱۲]

اجزای گیاه

گرده‌های چسبیده به انتهای پرچم

به طور کلی یک گیاه لاله دارای اجزای زیر است:

• پیاز: در زیر سطح خاک قرار دارد و تنها قسمتی از گیاه‌است که در شرایطی نامساعد از قبیل تابستان‌های گرم و زمستان‌های سرد نیز به زندگی ادامه می‌دهد. قسمت کلی پیاز از برگ‌های رشد نیافتهٔ ضخیم و کم رنگ بصورت لایه‌های مطبق بنام فلس تشکیل یافته که آب و غذا در این فلس‌ها ذخیره می‌گردد. یکی از ویژگی‌های مهم طبقه‌بندی سردهٔ لاله، سطح خارجی پیاز آنست که از چندین لایه بنام پوشینه به رنگ قهوه‌ای تیره پوشیده شده و در قسمت داخلی اغلب نمدی شکل است. جوانه‌ای که در فصل پائیز درون پیاز این گیاه دیده می‌شود، نمایانگر تمام اجزاء گلی است که در فصل بهار ظاهر می‌گردد.^[۱۳]
• ساقه: گیاه کامل لاله به یک و گاهی به چندین گل ختم می‌شود که در طول آن برگ‌هایی نیز به صورت پراکنده قرار دارند.
• برگ: به رنگ سبز مایل به خاکستری تا سبز مایل به قرمز است.
• پرچم‌ها: اندام‌های نر گل هستند. در داخل گل ۶ پرچم وجود دارد که هر کدام دارای یک میلهٔ بلند و نازک منتهی به یک بساک بوده و بساک تولید کنندهٔ دانه‌های گرده به صورت پودر می‌باشد.

کلالهٔ سه قسمتی در درون گل لاله

• تخمدان: محتوی تخمک‌هاست که توسط پوشش احاطه شده‌است و بعد از لقاح به صورت بذر رشد می‌یابد. در مرکز گل لاله یک تخمدان بطری شکل، سه حجره‌ای وجود دارد که هر حجره شامل تعداد زیادی تخمک است. در بالای تخمدان نیز یک کلالهٔ سه قسمتی قرار گرفته که دانه‌های گرده به آن می‌چسبند. البته در اکثر گیاهان به جز گیاه لاله یک خامهٔ میانی بلند نیز بین تخمدان و کلاله قرار می‌گیرد. سلول‌های نر که از دانه‌های گرده بوجود می‌آیند، تخمک‌ها را بارور نموده و تخمک‌های بارور تبدیل به دانه می‌گردند در همین زمان بارور شدن و تبدیل تخمک‌ها به دانه‌است که تخمدان نیز تبدیل به میوه شده و به تدریج جداره‌های آن خشک و سخت می‌شود. این چنین میوه‌ای را کپسول می‌نامند و هنگامیکه دانه‌ها رسیدند، این کپسول از بالا به وسیله سه شکاف باز می‌گردد.^[۱۴] در بعضی از لاله‌ها پرچم کرک‌دار و در برخی دیگر بدون کرک است.^[۱۵]
• گلپوش: همهٔ گل‌های خودروی لاله دارای ۳ گلبرگ و ۳ کاسبرگ رنگین به شکل گلبرگ‌های هستند. گلپوش گیاه اندام‌های نر و مادهٔ گل را احاطه نموده و از شش قطعهٔ آزاد کامل شامل سه قطعه خارجی و سه قطعه داخلی کم و بیش شبیه هم تشکیل یافته‌است.^[۱۳] قطر گل در انواع مختلف با یکدیگر تفاوت دارد. در دورگهٔ داروین هنگامیکه گل بطور کامل باز می‌شود. قطر آن حتی به ۱۵ سانتیمتر هم می‌رسد.^[۱۶]

ظاهر

تنوع رنگ گل در لاله به حدی است که می‌توان گفت به جز رنگ قهوه‌ای تمامی رنگ‌ها را دارا است. در اکثر موارد انواع چندهزار گانهٔ لاله تنها بر اساس تفاوت رنگ از یکدیگر مجزا شده‌اند. بطور کلی این گل به ۷ گروه رنگی سفید، زرد، نارنجی، قرمز، صورتی، بنفش و سبز تقسیم می‌شود که در هر گروه نیز به غیر از تفاوت در درجهٔ رنگ در شکل رنگ‌آمیزی نیز مانند دورنگ بودن، حاشیه‌دار بودن و وجود رگهٔ رنگی در درون گلبرگ با یکدیگر تفاوت دارند. طول گیاه در بیشتر انواع خودرو کمتر از ۲۰ سانتیمتر است.^[۱۷] جام گل از نظر ظاهری به گروه‌های زیر تقسیم می‌شود:^[۱۸]

• 

  تک‌پر فنجانی شکل
  single cup–shaped

• 

  پُرپَر قدح شکل
  Double Bowl–shaped

• 

  جام شکل
  Goblet-shape

• 

  حاشیه‌دار
  Fringed

• 

  گلبرگ بلند و باریک
  Long, slender tepalled

• 

  ستاره‌ای
  Star–shaped

نیازهای محیطی

دما: گل لاله نسبت به سرما مقاوم است. دمای ایده‌آل برای ریشه‌دهی ۹ درجه و برای رشد ۱۸-۱۵ درجه سانتیگراد است. پیازهای فورسه شده نباید در محیط خیلی گرم نگهداری شوند، گرما باعث عدم تشکیل گل می‌شود. بهتر است در یک مکان خنک نگهداری شوند.

• رطوبت: معمولاً نیازی به رطوبت هوا ندارد.
• مکان: این گیاه به مکانی آفتابی، دور از باد، و خاک حاصلخیز با زهکش خوب دارای در حدود ۵۰ درصد ماسه و غنی از گیاخاک نیاز دارد. در طی دورهٔ ریشه‌دهی، تاریکی کامل و از زمان ظاهر شدن جوانهٔ گل، نور زیاد لازم‌است. پس از باز شدن گل‌ها می‌توان در داخل منزل در هر محلی قرار داد.
• آبیاری و تغذیه: در محیط داخل آبیاری متوسط کافی است. اگر پیازها را برای سال آینده دوباره استفاده شود لازم است در زمان رویش در بهار با استفاده از کود عمومی تغذیه صورت گیرد.^[۱۹]

تکثیر

گل لاله از دو طریق کاشت بذر که تا به گل نشستن آن در حدود ۵ سال زمان لازم است ^[۲۰] و در آوردن پیاز بوته اصلی از خاک و جدا کردن پیازچه‌های نوچه اطراف پیاز مادری تکثیر و ازدیاد می‌شوند. برای ایجاد ارقام جدید و تازهٔ لاله از روش کاشت بذر استفاده می‌شود. در نواحی خیلی سرد و مرطوب پیازهای لاله باید از خاک بیرون آورده شده و جهت کاشت دوباره در پاییز در انبار نگهداری شوند.^[۲۱] زمان مناسب برای کاشت پیاز لاله در اواسط پاییز است. محل کاشت باید در معرض نور و با آبیاری خوب باشد. زیر درختان برگریز که نصف روز سایه‌است، به خوبی رشد می‌کند. خاک مناسب برای کاشت خاک‌های شنی و رسی به همراه کمپوست است، کمپوست باعث نرم شدن خاک می‌شود. فاصلهٔ کاشت پیاز از سطح خاک به اندازهٔ دو برابر قطر پیاز و فاصلهٔ پیازها از یکدیگر به اندازهٔ سه برابر قطر پیاز است. از نظر زیبایی، کاشت پیازها با شکل‌ها و رنگ‌های متفاوت، در کنار یکدیگر توصیه نمی‌شود و بهتر است پیازهای هم نوع و هم‌رنگ در کنار یکدیگر کاشته شوند. کشت آبی (کاشت در آب) که معمولاً برای کاشت گل سنبل و گل زعفران استفاده می‌شود، در کاشت برخی از انواع کوتاه قد لاله نیز بکار می‌رود. در کشت آبی پیاز در داخل اسفنج طوری قرار می‌گیرد که تنها قسمت انتهایی پیاز در داخل آب باشد.^[۲۲]

آفت‌ها و بیماری‌ها

گیاه مبتلا به ویروس شکستگی گل لاله

• پوسیدگی ریشه: ممکن است به علت آلوده شدن به فوزاریوم اوکسیپوروم و فیتیوم در گیاه بوجود آید.
• سوختگی: در اثر یک بیماری قارچی به نام آتشک لاله^[۲۳] بوجود می‌آید، در این حالت برگ‌ها ممکن است کوتاه و یا ناقص شوند و ساقه‌ها به یک طرف خم شوند. همچنین بر روی برگ‌ها، لکه‌های مرده با رنگ سبز تیره بوجود می‌آید، این لکه‌ها بعد از مدتی به رنگ سفید یا زرد تغییر رنگ می‌دهند.
• انگل: نماتد ساقه و پیاز باعث بوجود آمدن قطعه‌های خاکستری تا قهوه‌ای در روی پیاز است. پیاز در صورت آلودگی حالت اسفنجی پیدا می‌کند و وزن پیاز سبک‌تر از حالت طبیعی می‌شود. شته سبز هلو بر روی سطح زیرین برگ یا ساقهٔ لاله بصورت انگل زندگی کرده و به گیاه زیان می‌رساند. طول بدن این حشره در حدود ۲ میلیمتر است و به رنگ‌های سفید، زرد و سبز مایل به زرد دیده می‌شود.^[۲۴]
• ویروس: ویروس شکستگی گل لاله و ویروس نوار سفید گل لاله ممکن است باعث شکستگی رنگ و رگه‌دار شدن گل‌ها بشوند که در اینصورت گل شکل موزائیکی پیدا می‌کند. تا بحال درمانی برای گیاه مبتلا به ویروس شکستگی گل لاله پیدا نشده‌است. اما می‌توان از نزدیک شدن و رشد عوامل میانجی بیماری مانند شته و یا ریشک‌بال به گیاه جلوگیری کرد.^[۲۵]
• پوسیدگی گیاه: کپک خاکستری و ریزوکتونیا سولانی از عوامل پوسیدگی گیاه هستند. همچنین پنی‌سیلیوم نیز باعث بوجود آمدن پوسیدگی کپکی آبی در گیاه می‌شود.^[۲۶][۲۷]

مواد خوراکی و سمی

میزان مواد قندی یا درجه بریکس در پیاز لالهبسیار بالا است همچنین پیاز لاله دارای مواد نشاسته‌ای‌است، به همین جهت در هلند برخی از انواع آن به عنوان ماده‌ای خوراکی کشت داده می‌شود. علاوه بر این، گلبرگ‌های لاله به صورت خام نیز به عنوان سالاد و یا در هنگامیکه به عنوان تزئین کیک و شیرینی بکار می‌رود، نیز خورده می‌شود. بطورکلی به جز انواع شناخته شده و بخصوصی که جهت خوردن پرورش داده می‌شوند، گل لاله یک مادهٔ خوراکی به شمار نمی‌آید. در تمامی این گیاه مادهٔ شیمیایی سمی بخصوصی به نام tulipin وجود دارد که خوردن آن اثرات زیان‌بخشی در قلب ایجاد می‌کند.^[۲۸] همچنین تماس با پیاز زخمی لاله باعث تماس با یک مادهٔ شیمیایی به نام تولیپانین Tulipalin A موجود در آن می‌شود که ممکن است علائم حساسیت را در بدن بوجود بیاید.^[۲۹]

ماده آلفا-متیلن-گاما-بوتیرولاکتون (a-methylene-γ-butyrolactone) یا تولیپانین A در هلند با نام «پنجه لاله» شناخته می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهند که اعضای سرده لاله در کنار سرده‌های سوسن پرویی (Alstroemeria) و سگ دندان‌ها از جمله گیاهان گلداری هستند که می‌توانند باعث ایجاد حساسیت در انسان شوند.^[۳۰]

تقسیم‌بندی

از لحاظ گیاه‌شناسی لاله به دو گروه بزرگ پرورشی و خودرو تقسیم می‌شود. لاله‌های پرورشی دارای گل‌های بزرگ، جام گل بزرگ‌تر و تنوع رنگی بیشتری نسبت به گل‌های خودرو هستند. لاله‌ها بطورکلی در چهار طبقهٔ کلیِ زود گل‌دهنده، میان‌رس، دیر گل‌دهنده و گونه‌ها قرار می‌گیرند.^[۳۱]

تمبر با تصویر لالهٔ حافظی یا لالهٔ حافظ شیراز چاپ شده در سال ۱۳۶۶ در ایران

گونه معرف گروهی از افراد است که در اکثر صفات اساسی با هم شباهت دارند و در نتیجهٔ جفتگیری، افرادی بارور و مشابه والدین خود بوجود می‌آورند. دورگه‌های حاصل از گونه‌های مختلف، اگر هم ببار آیند اغلب عقیم بوده و باروری کمتری نشان خواهند داد. گونه‌هائی که از نظر چندین مشخصهٔ مهم با یکدیگر مشابه باشند تحت نام یک جنس طبقه‌بندی می‌گردند، بنابراین تمام گونه‌هایی که دارای مشخصات زیر باشند متعلق به جنس لاله خواهند بود. «یک پیاز مستور از پوشینه‌های چرم مانند، برگ‌های پراکنده در طول ساقه، یک گل بزرگ و افراشته (راست) با قطعات گلپوش که تا قاعده آزادند و بدون شیارهای نوشگاه و کلاله‌ای که در بالای تخمدان قرار گرفته و در روی یک خامهٔ مشخص واقع نشده‌است.» قواعد نامگذاری گونه‌های لاله به لاتین اینصورت است که قسمت نخست نام سرده یا جنس و قسمت دوم نشاندهندهٔ گونه‌است، برای مثال در لالهٔ خط‌دار (نام علمی: Tulipa micheliana) Tulipa نشاندهندهٔ جنس یا سرده و micheliana نشاندهندهٔ گونه‌است.^[۳۲]

لاله در حدود ۱۰۰^[۳۳] تا ۱۵۰ گونه دارد.^[۳۴] ۱۹ گونه از گونه‌های لاله از ایران گزارش شده‌است.^[۳۵] لاله‌های کوهی، ارومیه، آتشی، خط‌دار، هفت‌رنگ، ریزه، حافظی و بیشه‌زار برخی از گونه‌های بومی ایران هستند.^[۳۶]

جنس‌هایی که دارای ویژگی‌های اساسی یکسانی باشند یک تیره یا خانواده را تشکیل می‌دهند بنابراین گیاهان جنس‌های لاله، لالهٔ سرنگون، سنبل و سوسن با ویژگی‌های، «گلپوش شامل سه قطعهٔ خارجی و سه قطعهٔ داخلی که تماماً رنگین و کم و بیش مشابه یکدیگرند، ۶ پرچم و یک تخمدان واقع در بالای محل اتصال قطعات گلپوش» همه تحت تیرهٔ سوسنیان یا با نام مترادف تیرهٔ لاله طبقه‌بندی می‌گردند.^[۳۷]

گروه‌ها

از سال ۱۹۸۱ تقسیم‌بندی گل‌های لاله، توسط انجمن سلطنتی پیاز لاله هلند (به انگلیسی: Holland's Royal Trade Association for Nursery Stock and Flower Bulbs)‏ که به اختصار Anthos نامیده می‌شود، آغاز شد و لاله‌ها بر اساس شکل گیاه و شکل و زمان باز شدن گل، به ۱۵ گروه تقسیم شدند.^[۳۸] زمانی تعداد جوره‌های لاله بیش از ۸۰۰۰ جوره اعلام شد که از این تعداد ۵۶۰۰ جورهٔ آن در هلند ایجاد شده بودند.^[۳۹] پس از آن در سال ۱۹۸۷ میلادی انجمن سلطنتی پیاز لاله هلند در فهرستی به عنوان ثبت بین‌المللی جوره‌های لاله این تعداد را به ۲۴۰۰ جوره کاهش داد. از به بعد هر سال تقریباً در حدود ۵۰ جورهٔ جدید به این فهرست اضافه می‌شود.^[۴۰] تمامی انواع لاله را برخی از این جوره‌های ایجاد شده به نام شخصیت‌های حقیقی یا داستانی نامگذاری شده‌اند، به عنوان مثال در سال ۲۰۰۵ میلادی هلند یک نوع لاله را به نام دختر شایسته سابق هند، آیشواریا رای نامگذاری کرد.^[۴۱]

گروه ۷ حاشیه‌دار

گروه ۸ ویریدی‌فلورا، وجود رگه‌ای از رنگ سبز در قسمت میانی گلبرگ‌های رنگی ویژگی این گروه است.

زودرس

• گروه ۱ Single early زودرس تَک‌پر: گیاه نسبتاً کوتاه بوده و بین ۴۵–۱۵ سانتیمتر بلندی دارد..^[۴۲]
• گروه ۲ Double early زودرس پُرپَر: تعداد گلبرگ‌ها بیشتر از ۶ گلبرگ است.^[۴۲]

میان‌رس

• گروه ۳ Triumph پیروزی: از نظر تنوع و تعداد بزرگترین گروه لاله‌است.^[۴۲]
• گروه ۴ Darwin hybrid دورگه داروین: ارتفاع گیاه بین ۷۰–۵۰ سانتیمتر بوده و مناسب بریدن است.^[۴۳]

دیررس

• گروه ۵ Single late دیررس تَک‌پر: برخلاف گروه زودرس تَک‌پر طول گیاه بلند است و به ۷۵–۴۵ سانتیمتر می‌رسد.^[۴۳]
• گروه ۶ Lily-flowered گل‌سوسنی: ویژگی آن شکل جام مانند آنست.^[۴۳]
• گروه ۷ (Fringed (Crispa حاشیه‌دار: در لبه‌های گلبرگ بریدگی‌های بسیار و کم‌عمقی دیده می‌شود.^[۴۳]
• گروه ۸ Viridiflora سبز بهاری: شکل نیمه بسته دارند. یا گلبرگ کاملاً سبز رنگ است با حاشیه‌ای از دیگر رنگ‌ها یا رگه‌ای از رنگ سبز در قسمت میانی گلبرگ‌های رنگ‌های دیگر دیده می‎شود.^[۴۳]
• گروه ۹ Rembrandt رامبراند: شکستگی رنگی و راه‌راه بودن رنگ‌ها در آنها دیده می‌شود.^[۴۳]
• گروه ۱۰ Parrot طوطی: لبه‌های گلبرگ پیچ‌خوردگی دارد و به پر طوطی شباهت دارد.^[۴۳]
• گروه ۱۱ Double late دیررس پُرپَر: ظاهر آن به گل صدتومانی شباهت دارد.^[۴۳]

گونه‌های مخصوص

• گروه ۱۲ Kaufmanniana لاله نیلوفرآبی: گونهٔ لاله نیلوفرآبی و دورگه‎های (هیبریدهای) منشعب از آن. به گونه‌های خودرو شباهت دارد.^[۴۳]
• گروه ۱۳ (Fosteriana (Emperor امپراتور: گونهٔ لاله امپراتور و دورگه‎های منشعب از آن.^[۴۳]
• گروه ۱۴ Greigii شنل‌قرمزی: گونهٔ لاله شنل‌قرمزی و دورگه‎های منشعب از آن.^[۴۳]

گونه‌ها و جوره‌های باقیمانده

• گروه ۱۵ (Species (Botanical: شامل تمام گونه‌ها و دورگه‌هایی که در گروه‌های بالا تقسیم‌بندی نشده‌اند.^[۴۳][۴۴]

تاریخچه

قدیمی‌ترین آثار باستانی‌ای که در آن نقش لاله به چشم می‌خورد مهرهای برنزی و سنگی‌ای است که از افغانستان به دست آمده‌است و قدمت آنها به بیش از ۲۰ سده پیش از میلاد مسیح برمی‌گردد. همچنین در مُهری استوانه‌ای شکل مربوط به ۲۰–۱۹ سده پیش از میلاد، که از تمدن عیلام در ایران به دست آمده‌است، نقش گل لاله وجود دارد. از زمان تسلط یونانیان بر بلخ در سده‌های دوم تا سوم پیش از میلاد نیز نقش هرکول با یک دسته گل لاله بر دور سر، بر روی سکه‌ای بر جای مانده‌است.^[۴۵] در دوران ساسانیان و در سدهٔ ۵–۳ میلادی، نقش گل لاله در ظروف نقره و مُهرها، با سه گلبرگ به تصویر کشیده‌است اما در آثار سدهٔ ۶–۵ ساسانی، تعداد گلبرگ‌های نقش لاله به ۵ عدد افزایش یافته‌است. یکی از آثار تاریخی مهم بجای مانده از سدهٔ ۷ میلادی تاق بستان است. در بالای تاق بزرگ این اثر باستانی، گل لاله با ۵ گلبرگ کنده‌کاری شده‌است.

پس از گسترش اسلام در ایران همچنان عشق و علاقه به این گل در بین مردم ایران، بیش از هر کشور دیگر به چشم می‌خورد. از کشت لاله در سدهٔ ۹ میلادی در باغ‌های اصفهان و بغداد در منابع تاریخی ذکر رفته‌است. در گلستان سعدی و در حدود ۱۲۵۰ میلادی، در وصفی از یک باغ رؤیایی نام لاله به چشم می‌خورد.^[۴۶] در طول تاریخ ایران گرچه لاله هرگز ارزش تجارتی شایانی پیدا نکرده‌است اما در مینیاتور، نقش قالی ترانه‌ها و اشعار ایرانی همواره مورد تحسین و توجه قرار داشته‌است.^[۴۷]

نقش لاله در سرای توپقاپی، دراستانبول

اقوام ترک در اصل ساکنان زادگاه اصلی لاله یعنی آسیای مرکزی بودند. در اواخر سدهٔ ۱۰ میلادی و به هنگام فرمانروایی سلجوقیان این طوایف حرکت خود را به طرف غرب آغاز کردند. بر اساس برخی فرضیه‌ها این اقوام بودند که همراه با مهاجرت خود گل لاله را به کشور ترکیه کنونی منتقل کردند. در زبان ترکی نیز مانند فارسی این گل را lale لاله می‌نامند. محمد دوم ملقب به محمد فاتح شاهی بود که در سال ۱۴۵۳ میلادی توانست امپراتوری بیزانس را شکست دهد. او بسیار به باغبانی علاقه‌مند بود و باغ‌های بسیاری ایجاد کرد. این علاقه به حدی بود که تعداد کسانی که از باغ قصر او مراقبت می‌کردند ۹۲۰ نفر ذکر شده‌است. از زمان محمد دوم بکار بردن نقش گل لاله در سقف و یا ساختمان مساجد بسیار رایج شد. در سرای توپقاپی در استانبول ۲۷۶ نوع طرح لاله نقش شده‌است. در سدهٔ ۱۶ میلادی کاشت لاله در منازل مردم عادی در ترکیه رایج شد و انواع اصلاح یافته و جدید آن بوجود آمد. در میان این انواع نوعی که بیش از همه محبوب بود نوعی لاله با گلبرگ‌های بلند و نوک تیز، شمشیر مانند بود که به نام لالهٔ استانبول شهرت داشت. در همین زمان بود که زیبایی این گل در قصرهای شهر استانبول، نظر اروپائیان را به خود جلب کرد.^[۴۸]

از ۲۱ ژوئیه ۱۷۱۶ تا سپتامبر ۱۷۳۰ (۱۱۰۹)، در زمان پادشاهی احمد سوم (۱۷۳۰–۱۷۰۳ میلادی) در امپراتوری عثمانی به «عصر لاله» معروف است. در این دوران بار دیگر علاقه و توجه به گل لاله در ترکیه بالا گرفت و پیاز لاله که قبلاً از ترکیه به اروپا فرستاده شده و انتشار پیدا کرده بود، این بار از اروپا به ترکیه وارد شد و کاشتن گل لاله از قصرها گرفته تا تمامی نقاط کشور رایج بود. به همین علت نام این عصر، لاله نامگذاری شده‌است. در این عصر ساختن قصر و باغ قصر و دیگر تجملات درباری در امپراتوری عثمانی به اوج خود رسید که بالا رفتن هزینه‌ها، تورم و ناراضایتی مردم را در پی داشت. سرانجام در طی شورش خونینی که به‏ رهبری پاترونا خلیل درگرفت، داماد ابراهیم پاشا نخست‌وزیر و معمار اصلی عصر لاله کشته شد، و احمد سوم نیز از پادشاهی خلع شد.^[۴۹] پس از برکناری احمد سوم در سال ۱۷۳۰ میلادی فرهنگ علاقه به گل لاله در ترکیه بسیار کم‌رنگ شد و نسل انواع بسیاری از گل‌های لاله استانبول برای همیشه از بین رفتند.^[۵۰]

نقش لاله قبل از سدهٔ ۱۶ میلادی در اروپا یافت نشده‌است. در سدهٔ پانزدهم میلادی سفیران و بازرگانان بسیاری از کشورهای اروپائی در پایتخت اقامت داشتند. آشنایی با فرهنگ باغ‌سازی در این شهر بر روی اروپائیان که تنها با باغ‌های گیاهان دارویی آشنا بودند، تأثیر بسیاری گذاشت.^[۵۱]

نام بوسبکیوس سفیر امپراتور روم، فردیناند یکم، در دربار سلطان سلیمان یکم به عنوان اولین کسی که بذر لاله را در سال ۱۵۵۴ میلادی، با خود به وین برد، ثبت شده‌است.^[۵۲] همچنین گفته می‌شود که لاله‌های پرورشی کنونی به وسیلهٔ ترک‌ها از ایران به اروپا برده شده‌اند ولی در حقیقت وطن اصلی آنها تا حدودی غیر مشخص است.^[۱۳]

کشت لاله در هلند

در سال ۱۵۶۲ میلادی برای نخستین بار لاله به کشور هلند وارد شد. هلندی‌ها در اوایل قرن هفدهم شهرت گل لاله را به آنجا رساندند که در سال ۱۶۳۴ میلادی جنون پولسازی از گل لاله شروع گردید.^[۵۳] و چنان دچار بورس‌بازی در بین مردم رایج شد که یک پیاز جدید و نادر قیمتی معادل با قیمت خرید دو خانه در آن زمان پیدا کرد. از این دوران سندی بر جای مانده که یک عدد پیاز لاله در ازای یک کارخانهٔ آبجوسازی مبادله شده‌است.^[۵۴] این دوران به جنون گل لاله یا شوق لالهٔ هلندی موسوم است. پس از مدت کوتاهی از ورود لاله به هلند، تقاضا برای انواع متفاوت رنگ لاله، از عرضه پیشی گرفت و و قیمت‌ها برای پیازهای نادر شروع به افزایش گذاشتند. اوج گرمی بازار لاله در هلند بین سال‌های ۱۶۳۳–۱۶۳۷ بود. قبل از ۱۶۳۳ تجارت گل لاله در هلند، به تولیدکنندگان و کارشناسان حرفه‌ای، محدود شده بود، اما قیمت به طور پیوسته رو به افزایش، باعث وسوسهٔ بسیاری از خانواده‌های معمولی طبقه متوسط ​​و فقیر برای وارد شدن به بازار خرید و فروش پیاز لاله شد. مردم خانه‌ها، املاک و اموال خود را برای پیش خرید پیاز لاله وثیقه قرار می‌دادند و قیمت پیازها پیوسته رو به افزایش بود. سرانجام در سوم فوریه ۱۶۳۷ دوران حباب اقتصادی پیاز لاله در هلند پایان یافت و عواقب آن، ورشکستگی مالی برای بسیاری از خانواده‌های هلندی معمولی بود.^[۵۵]

پس از شهرت یافتن بحران اقتصادی هلند، بسیاری از مردم کشورهای دیگر مایل به دیدن گلی شدند که اینچنین توانسته بود مردم هلند را شیفته و شیدای خود کند و صادرات پیاز لاله رو به افزایش گذاشت. از نیمهٔ دوم سدهٔ نوزدهم میلادی کاشت لاله در مزارع بسیار بزرگ هلند رایج شد و همچنین پژوهش‌گران هلندی موفق به ایجاد جوره‌های جدید و زیبای لاله شدند.^[۵۶]

در فرهنگ و هنر

نقش گل لاله بر روی یک پارچ سفالی ترکی

لاله گل ملی ایران‌است.^[۵۷] به غیر از ایران، گل ملی کشورهای افغانستان، ترکیه، هلند، مجارستان و بلژیک^[۵۸] نیز لاله‌است. در ایران لاله یکی از نام‌های دختران است و بنا بر آمار ادارهٔ ثبت احوال کشور در سال ۱۳۹۱ فراوانی نام آن ۲۲٬۱۶۸ نفر در ایران بوده‌است.^[۵۹]

در بین کشورهای اسلامی گل لاله در فرهنگ دو کشور ایران و ترکیه نفوذ عمیقی دارد. علی‌رغم اینکه مردم هر دو کشور علاقهٔ مشابه‌ای نسبت به این گل از خود نشان می‌دهند، تأثیر این علاقه در هنر دو کشور متفاوت بوده‌است. در فرهنگ ترکی نام لاله در ادبیات این کشور نمود کمتری نسبت به ایران دارد اما تصویر نقاشی شدهٔ این گل در آثار هنری ترکیه بسیار دیده می‌شود.^[۶۰] در نقاشی‌های ایرانی و همچنین صنایع‌دستی این کشور نقش گل لاله به ندرت مشاهده می‌شود.^[۶۱] اما گل لاله به عنوان مشهورترین گل خودرو، تا آنجا در فرهنگ و ادب فارسی نفوذ و حضور یافته که بسیاری از شاعران با وجود زندگی در محیط‌های خشک و بیابانی لاله را می‌شناختند. در کهن‌ترین نمونه‌هائی که از فارسی بجای مانده، ده‌ها تعبیر و تصویر و کنایه و استعاره همانند لاله‌فام، لالهٔ داغدار، لاله‌پوش، لاله‌رخ، لاله‌زار، لاله‌گون و لاله‌سار (نام یک نوع مرغ) دیده می‌شود.^[۶۲]

چون ابر به نوروز رخ لاله بـــشست		برخیز و بجــام باده کن عزم درست
کاین سبزه که امروز تماشاگه ماست		فردا همه از خاک تو بر خواهد رست

— خیام

در ادب فارسی لاله در اغلب موارد مظهر رنج و گداز عشق است. گاه به خاطر سیاهی مدوری که چون داغی در وسط جام آن است به دل سوختهٔ عاشق تعبیر شده‌است. در بسیاری جاها زخم خون‌آلود را بدان تشبیه کرده‌اند. در معدودی موارد به نشانه قدح و می به کار رفته‌است. به جهت سرخی و لطافت، گاهی صورت معشوق به آن تشبیه شده‌است. در تعبیرات شاعرانه لاله از خون می‌دمد و طُرفه اینجاست که لاله بر گورها فراوان می‌روید،^[۶۳] چنانکه از خون فرهاد لاله دمید.

ز حسرت لب شیرین هنوز می‌بینیم

که لاله می‌دمد هنوز از خاک تربت فرهاد

— حافظ

^[۶۴]

در روایات شیعه سخن از دشت کربلا می‌رود که از خون شهدا لاله‌گون شده‌است.^[۶۵] در ایران لاله سمبل شهادت است و به استعاره دلالت بر شخص ایثارگری دارد که در راه آرمان دينی يا ملی به شهادت رسيده‌است.^{[۶۶] [۶۷]} از سرودهای انقلابی مشهور ایران که در آن شهید به لاله تشبیه شده‌است می‌توان به سرود به لالهٔ در خون خفته شهیدِ دست از جان شسته سرودهٔ مجتبی میرزاده اشاره کرد.^[۶۸]

در هلند افسانهٔ بوجود آمدن گل لاله بدین صورت آمده‌است:

سه شوالیه خواستار ازدواج با دختر زیبایی بودند. شوالیهٔ اول تاج طلا، دیگری شمشیر و آخرین شوالیه یک گنج به او پیشکش کردند. دختر هر چه فکر کرد نتوانست از میان این سه نفر یکی را برگزیند. او از روح گل‌ها درخواست کرد که او را به یک گل مبدل کند. تاج طلا به جام گل، شمشیر به برگ و گنج به پیاز گل تبدیل شد و این گل لاله نام گرفت.^[۶۹]

کتاب لالهٔ سیاه نوشتهٔ الکساندر دوما نویسندهٔ فرانسوی از آثار ادبی برجستهٔ ادبیات جهان به شمار می‌آید.^[۷۰] دوما این داستان را در مورد وضعیت سیاسی هلند در سال ۱۶۷۲ نوشته‌است و حوادث داستان آن پیرامون پرداخت جایزه به مبلغ صد هزار سکهٔ طلا برای ایجاد لاله به رنگ سیاه خالص است.^[۷۱]

در زبان گل‌ها لاله بر اساس رنگ دارای معانی متفاوتی‌است. لالهٔ قرمز به معنای اعتراف به عشق،^[۷۲] لالهٔ زرد به معنای عشق بی‌امید^[۷۳] و لالهٔ سفید به معنای عشق از دست رفته‌است.^[۷۴]

جشنواره‌های لاله

از جشنوارهٔ لاله کانادا به عنوان بزرگترین جشنواره لاله در سراسر جهان نام برده می‌شود، این جشنواره هر ساله در ماه مه در شهر اتاوا برگزار می‌شود.^[۷۵] تاریخچه کاشت لاله در این شهر به حمایت کانادا از خانوادهٔ سلطنتی هلند در جریان جنگ جهانی دوم باز می‌گردد، در سال ۱۹۴۲، پرنسس جولیانا وارث قانونی تاج و تخت هلند در آن زمان به همراه دو دختر کوچک خود، از مخفی‌گاه خود در انگلستان، به پایتخت کانادا، اتاوا پناه برد و در سال ۱۹۴۳ دختر سوم ملکه، پرنسس مارگریت در همین شهر متولد شد. پس از پایان جنگ و بازگشت خانوادهٔ سلطنتی به هلند، ملکه برای ابراز قدردانی خود به شهروندان اتاوا ۱۰۰٫۰۰۰ پیاز به این شهر اهدا کرد. در همان زمان، او وعده داد که در طول عمر خود هر ساله اهدای پیاز لاله را، برای نشان دادن قدردانی از مهمان‌نوازی مردم کانادا ادامه دهد.^[۷۶]

در آسیا بزرگترین پارک لاله باغ لاله یادبود ایندریا گاندی نام دارد و در شهر سرینگر در ایالت کشمیر هند واقع شده‌است. هر ساله در ماه آوریل، جشنواره گل لاله در این پارک برگزار می‌شود.^[۷۷] در ایران نیز جشنوارهٔ لاله آسارا از سال ۱۳۷۷ خورشیدی هر ساله در باغ لاله گچسر واقع در کیلومتر ۵۳ جادهٔ کرج - چالوس واقع در روستای گرماب برگزار می‌شود. در این جشنواره در حدود ۶۰۰٬۰۰۰ لاله به نمایش گذاشته می‌شود.^[۷۸] این جشنواره در سال ۱۳۹۱ در حدود ۵۰۰٬۰۰۰ هزار نفر بازدید کننده داشته‌است.^[۷۹]

اهمیت اقتصادی

نمایی از پارک کوکنهوف در هلند

در سال ۱۳۸۸ خورشیدی در حدود ۳۰۰ هزار پیاز لاله از ایران به کشورهای آسیای مرکزی صادر شده که این امر سبب اشتغال‌زایی ۱۰۰ نفر شده‌است. این در حالی است که ترکیه تنها رقیب ایران در صادرات پیاز گل لاله در آسیا، سالانه ۶۰ میلیون پیاز لاله به کشورهای آسیایی صادر می‌کند.^[۸۰]

در حال حاضر از نظر تولید و صادرات پیاز و گل شاخه‌ای لاله هلند جایگاهی یگانه در بین کشورهای جهان دارد. بر طبق آمار صادرت پیاز لاله از هلند، در سال ۱۹۹۴ میلادی، ۲ میلیارد پیاز به ۸۰ کشور جهان بوده‌است.^[۸۱] در سال‌های اخیر هر ساله در حدود ۳ میلیارد پیاز لاله در هلند تولید می‌شود که دو سوم آن یعنی ۲ میلیارد پیاز به دیگر کشورها صادر می‌شود.^[۸۲]همچنین از نظر صنعت جهانگردی شهرت این کشور به داشتن گل لاله تأثیر زیادی بر جذب جهانگردان خارجی داشته‌است. پارک کوکنهوف که به باغ اروپا نیز مشهور است معروف‌ترین و بزرگ‌ترین پارک لاله در جهان به شمار می‌آید. این پارک در شهر لیسهٔ هلند قرار دارد. این پارک هر ساله از اواخر ماه اسفند تا اواخر ماه اردیبهشت به مدت ۲ ماه بازگشایی می‌شود.^[۸۳] در طی این دوماه در حدود ۸۰۰ هزار نفر که ۷۰ درصد آنان را جهانگردان خارجی تشکیل می‌دهند، از این پارک بازدید می‌کنند.^[۸۴]

تعریف [ویرایش]

تعریف کلمه گیاه ازآنچه که ظاهراً به نظر می‌رسد بسیار مشکل تراست. اگرچه گیــــاه شناسان محدوده رده بندی گیاهان را تعریف کرده‌اند، مرزهای تعیین کننده اعضاء رده بندی گیاهان بسیار اختصاصی تر از تعریفات رایج «گیاه» است. ما گیاه را بعنوان یک موجود زنده یوکاریوت و دارای تعداد زیادی سلول تعریف می‌کنیم که عموما» فاقد اندامهای حسی یا حرکت ارادی بوده و در صورت رشد کامل دارای ریشه، ساقه و برگ می‌باشند. اما از نظر گیاه شناسی فقط گیاه آوندی دارای ریشه، ساقه وبرگ است. اما اگر منصفانه نگاه کنیم گیاهانی که ما هر روز با آنها مواجه هستیم، گیاهان آوندی می‌باشند.

تعریف دیگر گیاه که فراگیرتر می‌باشد، عبارت است از هرچیزی که فتواتوتروف می‌باشد- یعنی غذای خودش را از مواد خام غیر آلی و نور خورشید تولید کند. برای فردی که بر نقش خاصی که گیاهان در یک اکوسیستم بازی می‌کنند متمرکزشود این تعریف غیر منطقی نیست. اما در بین فتواتوتروپها، پروکاریوتهایی (پیش هسته) مخصوصا«باکتریهای فتواتوتروپ و سیانوفیتها وجود دارند. سیانوفیتها را گاهی اوقات (به دلایل خوبی) جلبکهای سبز– آبی می‌نامند. در اینجا این مشکل بوجود می‌آید که بیشتر مردم از جمله گیاه شناسان قارچ خوراکی را گیاه می‌نامند اگرچه قارچ خوراکی اندام باردهی قارچ می‌باشد (حوزه قارچها)، و اصلا» فتواتوتروپ نبوده، بلکه گندخوار (saprophytic) می‌باشد. و بیش از چند گونه گیاهان گل دار، قارچها و باکتریها وجود دارند که انگلی هستند.

ما قادر به ارائه پاسخی مطمئن نیستیم. فهرست خصوصیاتی که حوزه رده بندی گیاهان را از سایر حوزه‌های زیست شناسی جدا می‌کند حد اقل یک تعریف فنی ارائه می‌کند اما این تعریف مورد پسند همگان قرار نمی‌گیرد. بنابراین تعریف اصطلاح گیاه همیشه به معنی بیشتر موجودات زنده طبقه بندی شده در محدوده رده بندی گیاهان می‌باشد. مثلا«اگر جلبکهای سبز به وضوح گیاهانی جزورده بندی گیاهان هستند، پس بیشترمردم اکثرخزه‌های دریایی را هم که جزئی از(حوزه آغازیان (هستند، جزو جلبک‌های سبز در نظر می‌گیرند. مشکل عدم وجود دقت یا توافق که در تعریف گیاه وجود دارد یکی از گفته‌های مورد تفاهم است که اغلب در مقالات با آن مواجه هستیم از این قبیل:... آوند چوبی یکی از دو بافت انتقال در گیاه است. بطور کلی تصور نمی‌شود این جمله به معنی تمامی گیاهان، جلبکها با گیاهان گلدار باشد. به احتمال بسیار زیاد باکتریها یا قارچها را به حساب نمی‌آورد. در واقع معمولا» بهتر است اینگونه تصور شود که این بحث فقط به گیاهان آوندی مربوط می‌شود (ضرورتا«سرخسها، مخروط زاها، گیاهان گلدار و تعدادی دیگر) مگر اینکه به صورتی متفاوت بیان شود(مثلا»... در گیاهان آوندی و غیر آوندی اینگونه‌است

رده‌های گیاهان [ویرایش]

Rivach=Rivas

ممکن است بخواهیم علاوه بر طبقه بندی علمی گیاهان یا روشهای مردم پسند تر براساس این سیستم، به طبقه بندی گیاهان با روشهای متفاوت دیگری بپردازیم که در ذیل به بررسی برخی از آنها می‌پردازیم: ممکن است گیاهان بر مبنای الگوهای رشد فصلی اشان مرتب شوند. البته گیاهان ساده مثل جلبکها دوران زندگی کوتاهی دارند و اصطلاحهای زیر در مورد آنها بکار نمی‌رود اما جمعیت جلبکها عموما«فصلی هستند. • سالانه: زندگی و تولید مثل در یک فصل رشد و نمو. • دوسالانه: زندگی در دو فصل رشد و نمو؛ تولید مثل معمولا» در سال دوم • چند ساله: زندگی در سالهای رشد نمو طولانی؛ ادامه به تولید مثل در یک مرحله گیاهان آوندی یا (غیر چوبی) هستند ویا چوبی. گیاه چوبی ممکن است درختانی باشند با یک یا چند تنه و شاخه که روی زمین بوجود می‌آیند ویا درختچه‌هایی باشند بدون تنه، با شاخه‌هایی که نزدیک سطح زمین قرار دارند. همچنین ممکن است گیاهان بر اساس چگونگی کاربردشان طبقه بندی شوند. گیاهان غذایی از جمله میوه‌ها، سبزیجات، گیاهان دارویی و ادویه‌ها می‌باشند.

پیدایش و پیشینه [ویرایش]

طرح تاریخ گیاهان زمین مشابه مهره‌داران آن است، با امواجی از انقراض‌ها و جانشینی‌ها و پیدایش تصادفی اشکال تازه برای غلبه بر محیط. در دورهٔ دونین، زمانی که جنگل‌های اولیه پدید آمدند، ابتدا مجموعهٔ گیاهان دم‌اسبی، پنجه‌گرگی‌ها و سرخس‌ها گسترش یافتند و گیای (فلورای) غالب زمین را به وجود آوردند. این گیاهان به‌وسیلهٔ هاگ تولید مثل می‌کردند و آب و هوای مرطوب را ترجیح می‌دادند.^[۲]

انرژی لازم برای نگهداری جانوران دریایی اولیه باید نخست توسط زیستمندان‏ فتوسنتزکننده تأمین شده باشد، و هنوز هم عمدتا توسط این زیستمندان تأمین می‌گردد، ولی زمانی در اواخر دوران پرکامبرین جلبک‌های دریایی پرسلولی تکامل یافتند. در مورد گوناگونی یا فراوانی این گیاهان اطلاعات چندانی دردست نیست؛ آن‌ها قاعدتا به اجتماعات بی‌مهرگان تنها زیستمندان کوچکی اضافه کرده‌اند و ممکن است مستقیما توسط زیستمندان دیگر خورده شده باشند.^[۳]

باکتری‌های خاک، قارچها و اشکال گیاهی‏ پست احتمالا در دروهٔ کامبرین روی زمین سکنی گزیده‌اند، و شاید حاشیهٔ مرداب‌ها و خلیج‌ها به انواع گیاهان پرطاقت و نیمه‌آبزی کمک کرده باشد. ولی، نخستین راسته‌های‏ گیاهان غیرآبزی که نوادگان آن‌ها عناصر اصلی گیاهی خشکی را تشکیل می‏دهند، در دورهٔ سیلورین پدید آمده‌اند. گیاهان اولیه از مرداب‌ها و باتلاق‌ها به مناطق مسکونی‏ خشک واقع در زمین‌های کوهپایه‌ای گسترش یافتند. با گسترش کمربند سبز زمین، جانوران در حاشیه آن را تعقیب کردند: بندپایان و احتمالا کرم‌ها، که از خرده‌های‏ گیاهان و سرانجام از خود گیاهان تغذیه می‌کردند، از این جانوران بودند. بدین‏ترتیب‏ برای نگهداری از جمعیت‌های چهارپایان بزرگ که در طی دورهٔ پیدایش یافتند، روی خشکی انواع شکار وجود داشت.^[۴]

گیاهانی که دارای دانه و گرده هستند، در دورهٔ دونین تکامل یافتند. آن‌ها در طی‏ دورهٔ کربنیفر شاخه-شاخه شدند؛ در دورهٔ پرمین دودمانی به‌نام مخروطیان (کاج‌ها) آغاز به گسترش کرد که در دوران میان‌زیستی گیای غالب خشکی شد. چیرگی مخروطیان‏ با پیدایش آب و هوای خشک همراه بود.^[۵]

تحول دیگری که در اواخر دورهٔ کرتاس روی داد، گسترش ناگهانی گیاهان‏ گلدار برای غلبه بر قلمرو خشکی بود. (امروزه حدود ۰۰۰، ۲۵۰ گونه گیاه گلدار وجود دارد.) به‌نظر می‏رسد نخستین گیاهان گلدار گونه‌های خودرو و فرصت‌طلبی‏ بوده‌اند که برای تولید مثل سریع سازگاری یافتند. تخصص‌یابی‌های تولید مثلی، شامل تکوین گل‌ها و پیدایش دستگاه‌های گرده‌افشانی حشره‌ای، به گیاهان گلدار امتیازی‏ عمومی در مقابل مخروطیان بخشید.^[۶]

جزئیات گوناگونی و وفور گونه‌های گیاهی طی دوران‌های دیرین‌زیستی و میان‌زیستی تا اندازهٔ زیادی ناشناخته مانده‌است. دگرگونی عمده‌ای که در عناصر غالب‏ گیای زمین روی می‌داد همانند همان چیزی بود که در مورد جانوران هم اتفاق می‌افتاد، ولی از قرار معلوم این تغییرات مربوط به رخدادهایی نبودند که جانوران را مورد تأثیر قرار می‏دادند. مثلا، گیاهان گلدار مدتها پیش از این‌که دایناسورها منقرض شوند، به‌خوبی تثبیت شده بودند. افزون بر این، چند موج انقراض چهارپایان که در دوران میان‌زیستی روی داد، در تاریخ گیاهان تا جایی که امروزه می‌دانیم منعکس نشده‌است.^[۷]

مقدمه

کشور ایران یکی از مهمترین خواستگاه های رویش گونها در دنیا می باشد.با توجه به مساحت و مقایسه آن با کشورهای پهناوری چون شوروی که دارای 850 گونه و آمریکا که دارای 350 گونه می باشد،به تنهایی تجاوز بر 900 گونه گون معرفی شده است.وجود تنوع از یک طرف و گستردگی وسیع آن از طرف دیگر ضرورت مطالعه جنس آستراگالوس را در سطح کشور و همچنین درفلات ایران امری اجتناب ناپذیر می سازد.بدیهی است که به علت وجود پیچیدگی فراوان در نامگذاری تاکنون تحقیق چندانی در زمینه سایر ویژگی ها از قبیل:دارویی،صنعتی،علوفه ای،و...به عمل نیا مده است که هر یک می تواند موضوع تحقیقات جداگانه ای باشد. گیاه گون به دلیل شکل خاص رشد و حساسیت رویش گاهها نقش ویژه های در تثبیت و حفظ رویش گاههای در حال تخریب دارد.این گیاه به دلیل تنوع بسیار گسترده از انتشار بسیار بالایی بر خور بوده تامین علوفه،تولید ترکیبات مختلف دارویی،تغذیه ای وصنعتی،حفظ توازن محیطی افات و امراض،حفاظت از گیاهچه سایر گیاهان از نقش های مهم این گیاه در طبیعت می باشد.کتیرا از مهمترین ترکیبات حاصل از برخی گونه های گون می باشد.این ترکیب علی رغم مصارف بسیار عدیده و مصرف بسیار آن در صنایع و بهداشت هنوز جانشین صنعتی عمده ای نداشته وبه صورت ترکیبی بی رقیب استفاده می شود. در این تحقیق به بررسی نحوه تاثیر عوامل محیطی در گیاه گون و همچنین شناسایی روش های مختلف برداشت و تعیین مناسب ترین شیوه با بیشترین عملکرد و راه های احتمال پرورش وتکثیر این گیاه ارزشمند پرداخته شده است.امید است باتداوم این مطالعه امکان شناخت و بهره مندی اصولی ازاین گیاه ارزشمند فراهم گردد.

چکیده

جنس گون با داشتن 2500 تا 3000 گونه از بزرگترین جنس های گیاهان گلدار محسوب می گردد این گیاهان با ایجاد تغییرات ساختاری و ظاهری از توانایی زیادی جهت بهرهمندی از شرایط ویژه مناطق خشک بر خوردار می باشند.شکل رشد بالشتکی،خارهای سخت و تغییر در محتوای شیمیایی از تغییرات عمده در این گیاهان می باشد،کتیرا مهمترین ترکیب شیمیایی گون ها می باشد که از مصارف شیمیایی و صنعتی فراوانی بر خوردار است.از مجموعه تقریبی هزار گونه گون شناسایی شده در ایران حداقل 45 گونه آن توانایی تولید کتیرا دارند که 22 گونه آن درسطحی نزدیک به6/2 میلیون هکتار از مراتع خراسان مشاهده می گردد.

معرفی گیاه گون

در تعریف گیاه گون در کتاب فرهنگ فارسی دکتر معین چنین آمده است:گون گیاهی است از تیره پروانه اساها،نوع درختچه ای آن حداکثر به ارتفاع یک متر رسیده و دارای خارهای بسیار می باشد و غالباً به حالت خودرو ودر نواحی کوهستانی و اراضی بایر می روید،برگ ها این گیاه از برگچه های متعدد(یا ساده)تشکیل شده است گل آذین از نوع خوشه ای یا سمبله ویا منفردمی باشد.گل های به رنگ قرمز یا بنفش مایل به آبی و یا زرد سفید می باشد.گونه های مختلف گون در نقاط مختلف به اسامی متعددی خوانده می شوند،کتیرا بیضاء،کم،بالش عاشقان،مسواک القیاد،قرین،علف کتیرا و در استان کرمان شاه گینی،مارگینی،برگی،از نام های محلی آن می باشند.در شمال خراسان به آن گونک و در جنوب استان به گوش گربه موسوم می باشد.گیاهان جنس گون بیشتر درنقاط مرکزی آسیای صغیر و مناطق خشک و کوهستانی ایران،سوریه،وترکیه مشاهده می شوند.عموماً گیاهان گون به صورت وحشی تا 90-12 سانتی متر در ارتفاعات دیده می شود این گیاهان شدیداً نور پسند بوده و به دلیل داشتن ریشه ی راست و عمیق در برابر خشکی و شرایط نا مساعد محیطی بسیار مقاوم می باشند.گیاه گون به دوصورت علفی و بوته ای دیده می شود که نوع بوته ای آن به نواحی کوهستانی تعلق داشته و عموماً خار دار هستند.در مغز ساقه عده ای از گون ها ماده ای صمغی کتیرا جریان دارد که خود به خود یا بر اثر شکاف به خارج ترشح می شود.این گونه ها عمدتاً دارای ساقه ی ضخیم می باشند،مشهور ترین گونه گون کتیرایی گونه ی Astaraglus gummifer(آسترا گالوس گومی فر)می باشد.

گیاه شناسی گون

گون گیاهی دو لپه ای،متعلق به راسته Rosales و زیر رده Rosidae می باشد که بعد از تیره کاسنی با حدود هزار جنس و سیزده تا پانزده هزار گونه تقریبا دومین تیره گیاهان گلدار است و نزدیک به 430 سررده و حدود 13000 گونه دارد.این گیاه از تیره پروانه اسا ها می باشد. هسته این گیاه دارای 8 کروموزوم می باشد اما اشکال متفاوت دیگری از جمله n=13,12,24,16 و2n=16,48,32 نیز مشاهده شده است.گیاهان یک یا چند ساله ،علفی، بوته ای یا نیمه درختچه ای ،دارای تیغ یا بدون ان در گونه های مولد کتیرا با رشد بسیار کم سالیانه، دارای ساقه مشخص یا فاقد ان، ساقه ها معمولا از قسمت قاعده منشعب می شوند.شاخه های جوان معمولا از استیپول پوشیده شده اند و نحوه قرار گرفتن استیپول ها بر روی ساقه همانند فلس ماهی می باشد.گسترش و تنوع گونه ای این گیاه دامنه وسیع تغییرات فنولوژیک را در گیاه به وجود آورده است.چنانچه در شرح کتاب گونه های ایران آمده است.کرک های سفید یا سیاه،ساده یا دو شاخه ای نا متقارن یا بدون کرک.استپول کوچک یا بزرگ غشایی یا برگی شکل،آزاد یا چسبیده به دمبرگ اصلی،گاهی استپول به یکدیگر و به دور ساقه حلقه وار چسبیده می باشند.

نقش گون در طبیعت

گیاه گون از جمله گیاهان مهم پوششی مراتع مخصوصاً در مناطق کوهپایه ای می باشند.این گیاه به دلیل تراکم و خصوصیات رویشی نقش مؤثری در حفاظت خاک از فرسایش های بادی و آبی خصوصاً بارندگی در شیب ها و خاک های سبک دارد.تراکم پوشش و پراکندگی در فاصله کمی از خاک از بر خورد قطرات باران و تگرگ به سطح خاک جلوگیری نموده،پوشش گسترده ریشه ای نیز علاوه بر ایجاد چسبندگی بین ذرات خاک با حفظ بقایای گیاهای بافت اسفنجی مناسبی جهت ذخیره رطوبت و نفوذ رطوبت به اعماق خاک ایجاد می نماید.حفاظت گیاهچه های جوان در گیاهان جوان گیاهان یکساله و چند ساله و تأمین رطوبت این گیاهان و حفاظت در مقابل چرا از دیگر نقش های این گیاهان در طبیعت می باشد. همانطور که گفته شده:سالیانه میلیون ها تن خاک حاصلخیز سطحی توسط اب شسته می شود.این عمل علاوه بر تخلیه قشر حاصلخیز و غنی خاک و کاهش قدرت رویشی گیاه در رویشگاه به لحاظ بروز سیلاب های مخرب و پر نمودن حجم فعال سدها و تاسیسات ابی باعث ایجاد خسارت می گردد.گیاهان بالشتکی به دلیل فنو لوژی خاص از مناسب ترین گیاهان جهت حفظ رطوبت در خاک می باشند.

کتیرا

کتیرا با نام لاتین تراگا کا نت،از ریشه ی یونانی Tragos به معنی بز و Akantha به معنی شاخ بوده که احتمالاً به دلیل شکل منحنی نواری آن می باشد.فرانسویان به آن Comme adragante می گویند.کتیرا از مهم ترین تراوه ها صمغی گیاهی می باشد. که از برخی گونه های گون تراوش می یابد.علاوه بر گونه هایی از جنس گون که به گون کتیرایی یا علف کتیرا موسوم می باشند.گونه های Cochlospermum gossypium,Sterculia urens,Straga Cantha نیز قادر به تولید صمغ کتیرا می باشند.ایرن،ترکیه،یونان،عراق،ارمنستان،سوریه،هندوستان عمده تولید کنندگان جهانی کتیرا می باشند.بهترین کیفیت محصول تولیدی در ایران بیشتر در نواحی اصفهان،شیراز،همدان،تهران،کرمان،کرمانشاه حاصل می گردد.

تاریخچه ی کتیرا

کتیرا از ترکیباتی است که از زمان های بسیار قدیم شناخته شده است.کاربرد کتیرا را بیشتر از پنج هزار سال تخمین می زنند.کشف اثرات کتیرا را به تئوفراست نسبت داده اند.کتیرا از قدیمی ترین داروهای ذکر شده درکتابMateria Medica بوده و از قرن 17 در آلمان به صورت روغن در دردهای بیماری های پلک و التهاب چشم تجویز شده است.گیاه گون از گذشته های بسیار دور در ایران شناخته شده بود و مورد بهره برداری قرار گرفته است.بهره برداری گون مولد کتیرا در برخی از کوه پایه های زاگرس سابقه ی بس طولانی دارد.صادرات کتیرا از گذشته های دور نقش بارزی در درآمد خارجی کشور بر عهده داشته است.در سال 1368 شمسی ارزش کتیرای صادراتی،یکصد هزار تومان یعنی بیشتر از ارزش صادرات زعفران کشور(60000 تومان) و 30% از صادرات فرش بوده است.

گونه های مولد کتیرا

درایران متجاوز از900 گونه Astragalusدر نواحی مختلف پراکندگی دارد که مهمترین گونه های مولد کتیرا به قرار زیر است

1. A.adscendens که در نواحی کوهستانی جنوب غربی ایران، خوزستان ولرستان می روید.

2. A.brachycalyx درنواحی کوهستانی کردستان ومنطقه حدود ان پراکندگی دارد.

3.A.gummifer مهم ترین گونه مولد کتیراست و در لبنان، سوریه، ارمنستان وکردستان می روید.

4.A.microcephalus دراسیای صغیر، ارمنستان، ترکیه وایران(پلور در ارتفاعات2500متری)یافت می شود.

5A.pycnocladus. در مغرب ایران،شاه چنار،تفرش(اراک) می روید.

6.A.kurdicus در نواحی جنوبی ایران،بوشهروکوه شورموگ((K.chormugوجود دارد.

7A.verus. ازیونان تا قسمتی از نواحی غربی ایران مانند باختران،همدان،اورومان وشاهو پراکندگی دارد.

8 A.keratensis. درشرق ایران و کوه کرات یافت می شود.

9.A.cgllenus در ایران یافت نمی شود.

10.A.creticus درایران یافت نمی شود.

11.A.leioclados درکوههای غرب ایران،الوند،کویراراک و جاده لنکران انتشاردارد.

12.A.heratensis دره هریرود

13.A.strobiliferus دره هریرود

از دیگرگونه های مولد کتیرا:

1.گون سفید(گون پنجه ای)مانند A.gossypinusاین گونه درختچه ای کوچک با خارهای زرد و کرک سفید،برگ های دارای 7-4 جفت برگچه تخم مرغی و نوک تیزوگوشوارک مثلثی تخم مرغی به طول 6 میلی متر بوده و گل بدون پابه با گلاذین کروی می باشد.

این گونه مولد بهترین نوع کتیرا بوده و پراکندگی وسیعی در ارتفاعات زاگرس ودامنه البرز دارد.کتیرای حاصل از این گیاهان این گروه مفتولی شیرین،شفاف ونازک بوده و در فارس به پشموک موسوم است.

2.گون زرد گیاهان این دسته از نظر فنولوژی مشابه گون های سفید بوده وبا این تفاوت که ارتفاع بوته گون زرد بلندتر از گون سفید می باشد.

ساقه بوته گون زرد در سطح خاک قابل مشاهده بوده ولی در گون سفید درسطح خاک دیده نمی شود.کتیرای حاصل از گون زرد نسبتاشیرین،پهن و ضخیم می باشند که به کتیرای خرمنی مشهور است.از گونه های مهم این گروه گونه A.parravianusمی باشد،که خارهای زرد و برگهایی با 6-5جفت برگچه نیزه ای شکل و کشیده دارد.

3.گون شلال(گامر)گیاهان چند ساله و پا کوتاه بوده ودارای خار های سبز،بدون کرک می باشد،کتیرای حاصل از این دسته گون ها کم بوده و از کیفیت حد فاصل کتیرای سفید و زرد برخوردار است.از جمله گون های متعلق به این گروه می توان به A.schorobicusکه گیاهی است با خار بلند و برگ هایی با6-5جفت برگچه گرد چرمی و 2-1 گل روی پایک کوتاه اشاره نمود.

شکل کتیرا

بطور کلی کتیرا از نظرشکل به دو دسته تقسیم می شود

1-نوع مفتولی Ribbon

2-نوع فلسی یا خرمنی Flake

- معمولا نوع مفتولی کتیرا دارای مرغوبیت بیشتری نسبت به نوع خرمنی یا فلسی است.نوع مرغوب کتیرای ایران دارای 5/2سانتیمترطول و یک سانتیمتر عرض می باشد.رنگ ان سفید مایل به زرد بور،کمی شفاف و شاخی شکل می باشدو بدون بو و بدون مزه است و به مقدار کم در اب حل شده و بصورت توده ژلاتین مانند تورم حاصل می نماید.

- نوع خرمنی کتیرا سخت تر از نوع مفتولی ان است و قطعات ان به صورت باد بزنی یا بی شکل هستند که به رنگهای کرم،کرم مایل به زرد ،زرد تیره،قهو ه ای و قرمز دیده می شود.اندازه این قطعات بین 5-25/1 سانتیمتر است

ساختمان کتیرا

تحقیقات زیادی درمورد تعیین ساختمان مولکولی کتیراانجام شده است.اما هنوز هیچ یک از آن ها به نتایج قطعی نرسیده است.طبق نظریه ای کتیرا پیچیده ای از پلی ساکارید ها است که شامل ترکیبات:

1- گالاکتورونیک اسید

2- گالاکتوز

3- فوکوز

4- زایلوز

5- آرابینوز

این ترکیبات اسیدی بیشتر به صورت نمک های کلسیم،منیزیم،پتاسیم وجود دارند اکثر محققین بر این عقیده اند که کتیرا از دو قسمت تشکیل شده است:

قسمت اول که در آب نا محلول است وحدود60تا 70 درصد آن را تشکیل می دهد و با سورین نامیده می شوند.قسمت دیگر در آب محلول بوده و حاوی تراگاکانیتن است.وزن مولکولی کتیرا حدود 840000 و اندازه مولکولی آن 4500×19انگستروم است.چسبندگی زیاد کتیرا به دلیل وجود چنین مولکول طویلی است.

ساختمان صمغ کتیرا

از دیدگاه تاریخی اولین اقدام به منظور تعیین ساختمان صمغ کتیرا بوسیله Krut(کرت) انجام گرفت.اولین کار انالیتیکی بر روی این صمغ بوسیله Widst and Tollews((ویدزتو و تولنز)) انجام شد.انها با ازمایش چند نمونه کتیرای مختلف موفق به تشخیص اجزای متشکله کربوهیدراتی ان شدند و از کتیرای سفید ترکیب ارابینوز و از کتیرای قهوه ای گزیلوز را استخراج کردند.کتیرا در اب به دو جزء محلول و غیر محلول تفکیک می گردد.جزء محلول که 40-30 درصد صمغ را شامل می شود،بوسیله ((نورمن)) به نام تراگاکانتین(تراگاکانتیک اسید) نامگذاری شد.بخش غیر محلول کتیرا بدلیل خاصیت هیدروفیلی شدید خود در مجاورت اب متورم شده و به حالت ژل در می اید این بخش با 80-70درصد وزن صمغ،باسورین نامیده می شود.به نظر می رسد که باسورین ساختمان مرکبی از اسیدهای پلی متو کسیله که احتمالا حاصل عمل متو کسیلاسیون ترگاکا نتین می باشد.کیفیت کتیرا مرتبط با میزان باسورین موجود در ان بوده،کتیرای خوب باید دارای حداقل ترا گاکانتین باشد و میزان باسورین ان نباید کمتر از60 درصد باشد.وزن مولکولی باسورین 10000و تراگاکانتین 100000 محاسبه شده است.

مواد معدنی مجاز در کتیرا بر اساس استاندارد های دارویی و غذایی پذیرفته شده:

ارسنیک حداکثر 3 قسمت در میلیون

کل مواد معدنی حداکثر 3 درصد

مواد معدنی غیر محلول در اسید حداکثر 5/0 درصد

فلزات سنگین حداکثر 40 قسمت در میلیون

سرب حداکثر 10قسمت در میلیون

ویسکوزیته و PH

اگرچه صمغ کتیرا بر خلاف بسیاری از صمغ های گیاهی از ویسکوزیته مطلوبی در دامنه وسیع اسیدیته برخوردار است،امروزه در بسیاری از کاربردها با ماده پروپیلن گلیکول الجینیت جایگزین می گردد.کتیرا مثل صمغ عربی معرف امولسیون کننده موثر می باشد اما بر خلاف صمغ عربی کتیرا با افزایش ویسکوزیته در فاز خارجی،از سرعت رسوب فاز چربی منتشر شده می کاهد.ماکزیمم ویسکوزیته محلول های صمغ کتیرا درph=8 اتفاق می افتد اما ماکزیمم ویسکوزیته پایداربصورتph=5می باشد.ویسکوزیته محلول های کتیرا که توسط پودر کتیرا تهیه شده اند،بیشتر است زیرا این پودرها در مجاورت سرما و خلاء تهیه شده اند،به این ترتیب کتیرا خیلی سریع تر اب جذب کرده و اماس می کند.

خصوصیات فیزیکی کتیرا

کتیرای مرغوب ایرانی 5/2سانتیمتر طول و 5/0سانتیمتر عرض، رنگ سفید مایل به زرد وکمی شفاف و شاخی شکل می باشد.ماده ای سخت، بدون بو و مزه بوده،از سوختن ان 4-3 درصد وزن اولیه خاکستر باقی می ماند که این خاکستر شامل کربنات ها، فسفات ها و... می باشد،دراب حل نشده اما با جذب اب متورم شده و لعاب چسبنده ای می دهد.با افزودن لگول به محلول ان رنگ ابی ضعیفی ظاهر می شود که در کتیرای اسمیرنا تیره تر است.کتیرا دارای وزن مولکولی زیاد در حدود 840000 می باشد و مولکول کتیرا طویل و دارای ابعاد 4500×19 انگستروم می باشد.این عامل باعث ویسکوزیته بالای کتیرا و مقاومت ان در مقابل تغیرات اسیدیته است.طیف مادون قرمز صمغ کتیرا دارای جذب قوی گروه کربونیل در حدود 75/5 میکرومتر می باشد.

تقسیم بندی کتیرا

جدول زیرانواع کتیرا را مشخص می کند:

جمع آ وری کتیرا

کتیرا را می توان در سال اول زندگی گیاه بدست اورد اما درجه مرغوبیت انها از نظر تجارتی خوب نیست بطوری که ترجیح داده میشود که در سال دوم زندگی گیاه محصول برداری نمایند.برای برداشت کتیرا،پای گیاه را به اندازه 5 سانتیمتر گود کرده و ساقه های گیاه را بوسیله چاقوی مخصوص و تیزی شکاف می دهند که شکاف هارا بصورت مورب در روی ساقه بوجود می اورند.این شکاف ها را که محتوی صمغ می باشد برای مدت 24 تا 48 ساعت رها می کنند و بعد از دو روز صمغ های بیرون امده را جمع اوری می کنند.نواحی رویش بهترین کتیرای مفتولی برحسب کیفیت محصول عبارتند از:شمیران،غرب تهران،همدان،اصفهان و کرمان که کتیرای مفتولی در بین ماه های اسفند و شهریور جمع اوری می شود.نواحی رویش بهترین کتیرای خرمنی به ترتیب کیفیت محصول عبارتند از:اصفهان،شیراز،تهران،همدان،باختران و کرمان که کتیرای خرمنی در حدود مرداد تا ابان ماه جمع اوری می شود.

قیمت کتیرا

قیمت کتیرا بخاطر توسعه صنعتی ان و انقلاب ایران به بیشترین حد خود رسیده بود،بطوریکه قیمت ان در سال 1978 برای کتیرای مفتولی مطابق استاندارد M.S.P برای هر کیلو19-17 دلار و نوع خالص ان 62-57 دلار بوده است.در سال1980 این قیمت ها افزایش یافته و حدود 33-19 دلار برای نوع خالص ان 80 دلار به ازای هر کیلو گرم بوده است.در سال های قبل نیز قیمت کتیرا دست خوش تغییراتی بوده است که البته لازم به تذکر است که عمده قیمت کتیرا بخاطر اشکالاتی است که در جمع اوری ان وجود دارد.بعداز دسته بندی کتیرای مفتولی در جعبه و نوع خرمنی ان در کیسه های پارچه ای،بعنوان فراورده صادراتی به کشورهای خارجی صادر می شوند که امریکا و انگلستان از بزرگترین وارد کنندگان می باشند.سایر کشورهای خریدار کتیرا عبارتند از:شوروی،المان،فرانسه،ایتالیا و ژاپن.

خواص درمانی

1)اگر5 تا 15گرم از ساییده شده آن در روز خورده شود، باعث غلیظ شدن خون و مواد رقیق می گردد. 2)از مخلوط کردن پودرآن با شیرتازه بزبرای بند آوردن خون ریزی،رفع سرفه،خشونت سینه و حلق، زخم های ریه و گرفتگی صدا استفاده می شود.

3)ازمخلوط کردن پودر ان با بادام کوبیده و شکر و نشاسته می توان به عنوان بهترین ماده مقوی و چاق کننده استفاده نمود.

4 ) می توان ان را در اب گرم حل کرد و به مو ها مالید که دراین صورت ازموخوره جلوگیری می کند.

5) قرار دادن کتیرای سفید گل روی پیلۀ چرکی لثه باعث سر باز کردن ان می شود.

6)مخلوط کردن ساییده آن با آب گل شب بو باعث بهبود موضع شده و سالک را درمان می کند.

کاربرد کتیرا

کتیرا کاربرد های متنوعی در صنعت دارد زیرا در مقابل حرارت و اسیدیته مقاوم است.کتیرا موارد استفاده زیادی در پزشکی،داروسازی،صنایع غذایی،صنایع شیمیایی،نساجی،سرامیک،بهداشتی و... دارد.

الف:مصارف پزشکی و دارویی

کتیرا به عنوان یک معرف امولسیون کننده موثر در سطح وسیعی استفاده می شود و همچنین به عنوان یک معرف سوسپانسیون کننده برای بسیاری از داروها به کار برده شود.به عنوان سوسپانسیون کننده با افزایش ویسکوزیته مانع ته نشین شدن اجزاء مورد نظر در محلول می شود و همچنین در روکش قرص ها و کپسول ها نیز مورد استفاده قرار می گیرد.از چسب کتیرا برای تهیه مواد شستشو دهنده طبی استفاده می شود و در غلظت های بالا برای سفت کردن روغن های نرم کننده و همچنین به عنوان یک ماده نرم کننده و پایدار کننده مورداستفاده قرار می گیرد.

ب:مصارف غذایی

1-صنایع لبنیات

کتیرا به دلیل مقاومت در برابر تغیرات ph ودرجه حرارت موارد استفاده زیادی دارد.در صنعت لبنیات برای هموژن کردن شیر و معلق نگهداشتن ذرات چربی و یا کاکائو مورد استفاده قرار می گیرد.جهت افزایش زمان نگهداری و ذخیره سازی شیر نیز از کتیرا استفاده می کنند، افزایش 1-2/0 گرم به هر لیتر شیر در 70-60 درجه سانتیگراد می تواند زمان ذخیره سازی را چندین برابر افزایش دهد.در تهیه بستنی از تشکیل بلورهای یخ جلوگیری می کند و به بستنی قوام می دهد.تعداد صمغی که در این مورد به کار می رود حدود2/0-35/0 درصد است.قوام و حالت یک نواختی که بستنی بخود می گیرد در تمام مدت ذخیره سازی حفظ می شود حتی در مواردی که بستنی در یخچال اب می شود،دوباره منجمد می گردد و حالت اولیه خودرا حفظ می کند.

2-نوشیدنی ها

کتیرا همچنین درتهیه انواع نوشیدنی های غلیظ شده ویا منجمد شده به کار می رود. در این مرحله نقش کتیرا این است که از هنگام انجماد،انسجام بین ذرات یخ و شربت را حفظ کند و مانع از تشکیل بلورهای یخ شود که غلظتی در حدود 5/0 درصد کتیرا برای این منظور کافی است.

۳-مصارف نساجی

از کتیرا برای چاپ روی پارچه استفاده می شود زیرا باعث می شود که چاپ کننده (مانند مهر)از پارچه به راحتی جدا گردد.همچنین برای اهار دادن پارچه های ابریشمی نیز از کتیرا استفاده می شود.در زمینه جلا دادن چرم و پارچه و همچنین برای جلوگیری از پارگی انها از کتیرا استفاده می شود.

4-مصارف صنعتی

در سرامیک سازی،صمغ کتیرا به عنوان یک معرف پیوست دهنده مورد استفاده قرار می گیرد زیرا خاکستر کمی بر جا می گذارد.کتیرا همچنین به عنوان سوسپانسیون کننده نسبت به سایر ترکیباتی که در کوره سوخته می شوند،ارجعیت دارد.در حشره کش ها ،صمغ کتیرا باعث پایداری امولسیون حشره کش ها می شود. امولسیون های تهیه شده به کمک کتیرا از 50 درصد محصول حشره کش، قدرت حشره کشی ماده خالص را دارد.

خواص درمانی

1)اگر5 تا 15گرم از ساییده شده آن در روز خورده شود، باعث غلیظ شدن خون و مواد رقیق می گردد.

۲)از مخلوط کردن پودرآن با شیرتازه بزبرای بند آوردن خون ریزی،رفع سرفه،خشونت سینه و حلق، زخم های ریه و گرفتگی صدا استفاده می شود.

3)ازمخلوط کردن پودر ان با بادام کوبیده و شکر و نشاسته می توان به عنوان بهترین ماده مقوی و چاق کننده استفاده نمود.

4 ) می توان آن را در اب گرم حل کرد و به مو ها مالید که دراین صورت ازموخوره جلوگیری می کند.

5) قرار دادن کتیرای سفید گل روی پیلۀ چرکی لثه باعث سر باز کردن ان می شود.

6)مخلوط کردن ساییده آن با آب گل شب بو باعث بهبود موضع شده و سالک را درمان می کند.

• بهمن 1391
• آذر 1391
• آبان 1391
• مهر 1391
• شهریور 1391
• مرداد 1391
• تير 1391
• خرداد 1391
• ارديبهشت 1391
• فروردین 1391
• اسفند 1390
• بهمن 1390

گیاه در واقع موفق شده به تنهایی اکوسیستم خود و شرایط لازم برای بقایش را دوباره احیا کند. در واقع، تنها نیاز حیاتی گیاه از طریق نور خورشید بود که از ورای شیشه بطری به آن می تابید

یک گیاه که در داخل یک بطری گذاشته شده آخرین بار در سال 1972 آبیاری شد اما از آن زمان تاکنون زنده مانده است.

به نقل از آتلانتیکو نوشت: دیوید لاتیمر در سال 1960 گیاه کوچکی را داخل یک بطری کاشت. وی تا سال 1972 آن را آبیاری کرد اما پس گذاشتن یک چوب پنبه به روی دهانه بطری آز آن پس دیگر به گیاه آب نداد. این گیاه گونه 'ترادسکانسیا' برای مدت بیش از 40 سال ارتباطش با جهان خارج قطع شد اما کماکان زنده مانده است. دیوید لاتیمر تنها مراقبتی که از این گیاه می کرد چرخاندن بطری بود تا جهت تابش نور به گیاه را تغییر دهد. چگونه این موجود زنده بدون آب و مواد مغذی خارجی توانسته این مدت طولانی را زنده بماند؟

گیاه در واقع موفق شده به تنهایی اکوسیستم خود و شرایط لازم برای بقایش را دوباره احیا کند. در واقع، تنها نیاز حیاتی گیاه از طریق نور خورشید بود که از ورای شیشه بطری به آن می تابید. بنابراین پدیده فتوسنتز توانست روند عادی خود را ادامه دهد. محیط بسته درون بطری یک اکوسیستم کاملا مستقل را ایجاد کرد که در آن فتوسنتز مواد حیاتی را بازیافت می کند. چرخه آب نیز یک فرآیند مستقل است. آب داخل بطری توسط ریشه‌های گیاه جذب شده و هنگام تعریق دوباره در فضا آزاد می‌شود. این آب در ته بطری جمع شده و این چرخه از سرگرفته می‌شود.

فتوسنتز اکسیژن تولید کرده و هوای داخل بطری را مرطوب می‌کند. رطوبت در درون بطری افزایش یافته و به صورت قطرات آب به ته بطری جاری می‌شود. برگ‌های مرده افتاده و در ته بطری می پوسند و دی اکسید کربن مورد نیاز برای فتوسنتز را آزاد کرده و مواد مغذی را که توسط ریشه‌ها جذب می‌شوند، تامین می‌کنند. به این ترتیب همه می‌توانند با انتخاب گیاهی مناسب صاحب یک باغچه کوچک درون یک بطری شوند. برخی از گونه‌های گیاهی از جمله 'فوژر'های خانواده «آدیانتوم» یا «ترادسکانسیاها»ی خانواده «کاملیناسیائه» برای این کار بسیار مناسب هستند

مطالبي علمي درباره كشنده ترين گياه

مقالات مفید - گیاهان آپارتمانی - مطالبی که درمورد پرورش بوته چای

چای گیاهی دائمی با محصولی برگی و اسیدی پسند است و در PHحدود 5/5-5/4 رشد بهتری دارد. چون چای نیاز فراوانی به AlوMn دارد لذا در خاکهای اسیدی بهتر رشد می‌کند. چای خاکهای سبک و سرشار از مواد آلی را ترجیح می دهد و به رطوبت خاک نیاز فراوان دارد و در عین حال نفوذپذیری خاک و زهکشی مناسب حائز اهمیت است...

در خاکهای زیر کشت چای سطح آب زیر زمینی باید پایینتر از cm90 باشد و چنانچه بارندگی زیاد و خاک خیلی سنگین باشد محدودیت کشت پیش می آید. بافت ایده آل برای پرورش چای لوم شنی تا لوم می باشد .

عناصر غذایی اصلی :
{ازت,فسفر,پتاسیم}

(1)ازت:

یکی از مهمترین عناصر تشکیل دهنده کلروفیل، اسیدهای آمینه، پروتئین ها، پرتوپلاسم، هورمونها و ویتامین ها می باشد. محصول برداشت شده چای حدود 4الی5 درصد ازت براساس ماده خشک را شامل می شود. هنگامی که مقدار ازت موجود در برگها کمتر از 3 د رصد در ماده خشک چای باشد، علائم کمبود ظاهر می شود و این کمبود رشد همه جانبه گیاه را تحت تاثیر قرار می دهد. ونتیجه آن کوتاه شدن دوره رشد سریع، زردی عمومی برگها، کوچکتر و کوتاه شدن میان گره ها و در کل بد شکل شدن بوته ها ی چای و خزان عمومی گیاه می باشد. با توجه به مقدار مواد آلی و هوموس خاکهای چای و برای رفع کمبود ازت باغهای چای استعمال کودهای ازتی ضروری می باشد. گیاهان چای قادر به استفاده از هر دو یون نیترات و آمونیوم ( NH4+) می باشند ولی یون آمونیوم را ترجیح می دهند. در خاکهایی با PH 5الی 6 سولفات آمونیوم (SOA) بهترین منبع ازت در مقایسه با نیترات آمونیوم و اوره برای چای می باشد زیرا سولفات آمونیوم نه تنها آمونیوم و سولفات را برای تغذیه چای فراهم می سازد بلکه مواد غذایی را نیز از ذخایر خاک آزاد می سازد. نیترات آمونیوم که هم محتوی ازت آمونیوم و هم ازت نیترات می باشد بهترین منبع ازت برای مصرف زمستانه مزارع چای در صورت رعایت تقسیط تشخیص داده شده است. اوره ارزانترین منبع ازت بوده و قسمت بیشتر ازت سالانه در شرایط رطوبی به صورت آمونیوم و نیترات در اختیار گیاه قرار داده می شود. استعمال اوره در هوای سرد و یا در ارتفاعات زیاد، سبب تولید علایم مسمومیت بواسطه تجمع نیتریت می شود که در اثر نیتریفیکاسیون کند بوجود می آید. برای راندمان بهتر ، توصیه می شود که از کل ازت مصرفی، حدود 20 درصد به شکل سولفات آمونیوم برای استعمال در اوایل بهار ، 65 درصد به شکل اوره برای استفاده بین ماههای اردیبهشت تا مهر برای اجتناب از آبشویی و 15 درصد باقیمانده به شکل نیترات آمونیوم برای استفاده در اوایل زمستان در نظر گرفته شود.

(2)فسفر:

یکی از عناصر ضروری که در خاکهای اسیدی با محدودیت جذب توسط گیاه مواجه می‌شود و نقش مهمی در تشکیل چوب و ریشه های جدید و تشکیل ATP ایفا می کند. فسفر برای تقسیم سلولی و رشد ضروری بوده و بدون فسفر کافی، محصول چای به سطح عملکرد اقتصادی نمی رسد. به طور متوسط مقدار فسفر در شاخساره‌های تازه چای حدود 18/. درصد تا 34/0 درصد ماده خشک می باشد و مقدار فسفر کمتر از 18/0 درصد برای چای حد بحرانی (کمبود) می‌باشد.
کمبود فسفر با تیره تر شدن برگهای بالغ پایینی بوته و از بین رفتن شفافیت برگها مشخص می‌شود. بر اثر کمبود فسفر ساقه ها باریک، میان گره ها کوتاه‌تر و تشکیل ریشه ها کاهش می یابد. کمبود این عنصر منجر به کاهش برگهای بوته و حتی مرگ سر شاخه ها می شود. در مناطق چای خیز توصیه می شود فسفر در عمق 15-25 سانتی متری خاک در حفره هایی که با دیلم در کنار بوته های چای ایجاد می شود قرار داده شود. برای رفع نیاز فسفر باغهای چای، استعمال خاکی فسفر بهتر است هر دو سال یکبار انجام شود .

(3)پتاسیم :

بعد از ازت مهمترین ماده غذایی برای بوته چای می باشد. پتاسیم نقش مهمی را در نگهداری آب، تقسیم سلولی، رشد بوته چای و تشکیل ساختارهای دیواره و اسکلت گیاهان جوان بازی می کند. اهمیت پتاسیم در شرایطی که درجه حرارت پایین و فصل خشک طولانی باشد بیشتر محسوس و قابل توجه است. چای خشک به طور متوسط دارای 5/1 تا 2 درصد پتاسیم خشک می باشد. در مراحل اولیه کمبود پتاسیم، کاهش تدریجی در محصول مشاهده می شود. در مراحل پیشرفته تر، علایم به شرح ذیل مشهود است:

الف) نکروز حاشیه ای در برگهای بالغ ،

ب)خزان بی موقع و باقیماندن برگهای جوان در نوک شاخساره ،

ج)رشد چوب و سر شاخه های باریک و

د) سرانجام مرگ بوته‌ها

در اکثر باغهای قدیمی خزان، تضعیف برگها و افزایش رنگ قرمز بوته ها بیشتر از علایم دیگر مشاهده می شود که عامل اصلی آن کمبود پتاسیم تشخیص داده شده است. تقسیط کودهای پتاسه به طور معنی داری عملکرد بوته چای را بالا می برد- مصرف پتاسیم عملکرد چای سیاه را 16-5 درصد افزایش می دهد و بعلت افزایش مقدار پلی فنلها در چای سیاه کیفیت آن را بهبود می بخشد. از کودهای پتاسه، سولفات پتاسیم در افزایش رشد رویشی مزرعه چای موثرتر است.

عناصر غذایی ثانوی:
{ کلسیم ، منیزیم ، گوگرد }

(1)کلسیم :

در اقتصاد آب گیاه، سنتز پروتئین ها، خنثی کردن اسیدهای داخل گیاه، توسعه مناسب ریشه‌ها، جذب ازت و رشد مریستمهای انتهایی موثر می باشد. مقدار متوسط ونرمال کلسیم موجود در شاخساره های تازه حدود 3/0 -9/0 درصد ماده خشک گزارش شده است .
کمبود کلسیم بوسیله برگهای پیر شکننده و با برگهای جوان پوشیده از نواحی رنگ پریده در کناره‌های پهنک که بعدا" به رنگ قهوه ای تیره در می آید مشخص می شود. از سوی دیگر زیادی کلسیم در خاکها از سرعت رشد می کاهد. در اثر کمبود کلسیم برگهای جوان زرد شده و به طرف داخل لوله می شوند و نوک و حاشیه برگها در اکثر حالات سیاه سوخته شده و در نهایت بوته برگهایش را از دست می دهد. برای تغذیه بهینه کلسیمPH 5/4 – 5/5 مناسب می باشد. آهک دهی فقط برای باغهای چای بالغ که برداشت منظم دارند قابل توصیه است و برای زمینهای واکاری شده و باغهای چای جوان قابل توصیه نمی باشد.

(2)منیزیم :

از نظر رشد اقتصادی گیاهان چای بعد از ازت و پتاسیم در درجه سوم اهمیت قرار دارد. تنها ماده تشکیل دهنده ملکول کلروفیل که فتوسنتز را کنترل می کند و در انتقال قندها موثر می باشد. اضافه کردن منیزیم به همراه پتاسیم به باغات چای باعث افزایش 18-10% عملکرد چای سیاه می‌شود. کمبود منیزیم با ریزش بی موقع برگ دربوته های مبتلا و زردی برگهای پیر و تشکیل موزائیک با رنگ قهوه ای - زرد مشخص می شود و در بین رگبرگها شکلV معکوس دیده می شود. مقدار منیزیم در خاکهای پرورش چای عموما" پا یین تر از حد متوسط می باشد و برای حفظ باروری پایدار، کافی نبوده که با مصرف آهک دولومیتی نیاز بوته چای به منیزیم نیز تا حدود زیادی بر طرف می شود. همچنین استفاده از سولفات منیزیم یا سولفات پتاسیم منیزیم به صورت محلول پاشی یا مصرف خاکی نیز در باغهای چای توصیه می شود

(3)گوگرد :

یک ماده حیاتی برای بوته های چای است. کمبود گوگرد به نام زردی چای (Tea Yellows) معروف و مشهودترین علامت آن شبکه ای شدن رگبرگها در برگهای جوان می‌باشد به طوری که حاشیه برگها زرد رنگ شده و رگبرگها به طور برجسته به رنگ سبز تیره و در مراحل پیشرفته تر میان گره ها کوتاهتر شده و رشد جوانه های جانبی به صورت شاخه های کوچک و سرانجام بوته خالی از برگ شده و به تدریج سر خشکیدگی شاخه ها و عاقبت مرگ کل بوته ها پیش می آید واز منابع کودی گوگرد سولفات آمونیوم در دسترس می‌باشد.

ریز مغذیها :
{ روی ، مس ، آلومینیوم }

(1)روی :

روی تنها ریز مغذی است که کمبود آن در بیشتر خاکهای پرورش چای گسترش وسیعی دارد و مصرف آن برای حفظ باروری بالای چای لازم است. روی به جذب ازت و فسفر توسط گیاهان کمک می کند. علایم کمبود زمانی مشاهده می شود که مقدار روی در برگها کمتر از 10ppm در ماده خشک باشد. کمبود روی با میان گره های خیلی کوتاه، برگهای داسی شکل و کلروز و شاخساره های جانبی کوتاه (روزت) مشخص می شود. ریشه بوته های مبتلا اغلب کم بوده و بر روی عملکرد اثر منفی دارد. محلولپاشی بهترین روش مصرف روی برای چای می باشد و روی محلولپاشی شده بر روی شاخه و برگ در عرض 24 ساعت جذب شده و ثابت شده در 8 ساعت اول حداکثر جذب صورت می‌گیرد در حالیکه 3 هفته برای جذب کامل روی مصرف شده در خاک وقت لازم است. همچنین استعمال روی بصورت محلولپاشی در خزانه باعث تقویت رشد گیاهان جوان می شود . مصرف روی برای باغ هرس شده خیلی خطرناک است و باید با دقت زیادی انجام شود .اولین مصرف روی بایستی در طول دوره بهبود بوته های هرس شده و مصرف نوبت دوم آن در مرحله هرس سرزنی انجام شود. براساس آزمایشات انجام شده محلول یک درصد سولفات روی برای محلولپاشی بهتر است و مناسبترین زمان مصرف آن اوایل صبح می باشد .

(2)مس :

اهمیت بسزایی در مرغوبیت چای دارد به طوری که با دخالت در عمل تخمیر برگ سبز چای مستقیما" در طعم ورنگ آن اثر می گذارد.هر گاه میزان مس به کمتر از ppm15 تقلیل یابد از مرغوبیت چای کاسته می شود. زیرا مس فعال کننده پلی فنل اکسیداز است که در عمل تخمیر اثر مستقیم دارد. در بوته های مبتلا به کمبود مس، نوک برگها زرد شده و رگبرگ اصلی بد شکل می‌شود و به سرعت دچار آفات مختلف می گردند. از بین ریز مغذی ها مس بیش از هر عنصر دیگری در فرآیند تعرق موثر می باشد. بوته های مبتلا ، مقاومت در برابر خشکی، حرارت، سرما و یخبندان را از دست می دهند. از سولفات مس برای محلولپاشی بوته های چای استفاده می کنند .

(3)آلومینیوم :

موجب جذب بهتر فسفر در گیاه می شود و بیشتر بدین سبب چای را گیاهی آلومینیوم دوست می نامند. غلظت آلومینیوم محلول در خاک با کاهشpH خاک بالا می رود و رشد چای به علت تشکیل فسفات آلومینیوم بهتر صورت می گیرد. در برخی از مناطق مسمومیت ناشی از Al دیده می‌شود. ولی بوته های چای جزو مقاومترین گیاهان در خاکهای اسیدی به زیادی Al می باشد و تا غلظت PPM700 راتحمل می کنند.

دیگر ریزمغذیها :

آهن و منگنز به مقدار فراوانی در خاکهای اسیدی قابل دسترس هستند. به طوریکه کمبود آنها ناممکن بوده و مسمومیت ناشی از آنها نیز نادراست. کمبود آهن در باغهای چای به صورت زردی عمومی برگها ظاهر می شود. اماغلظت منگنز با بالا رفتن سن برگها، زیاد می شود و کمبود آن بیشتر در خاکهای شدیدا" اسیدی دیده می شود و کمبود آن با برگهای بالغ شکننده مشخص می شود.

منبع:همشهری آنلاین
ویرایش و تلخیص:آکاایران

گل محمدی یا گل گلاب (نام علمی: Rosa damascena') نام نوعی گل رز است که از آن گلاب می‌گیرند. درختچه ای است خزندار ( Decideous ). گل محمدی از دیرباز در ایران کشت می‌شده‌است. از تیره ٔ رزاسه و قسمت قابل مصرف آن گلبرگ است . ماده ٔ مؤثره ٔ آن تانن و موارد استعمال آن غرغره قابض، غرغره بورات دو سدیم است . گل سرخ . گل سوری . یک قسم از گل سرخ است .در کاشان اصفهان ، دهستان لاله‌زار کرمان ، داراب فارس از آن گلاب می‌گیرند و بعضی آنرا هم تقطیر می‌نمایند.

گیاهشناسی

محتویات [نهفتن] ۱ گیاهشناسی ۲ محصول گل محمدی ۳ مناطق کشت ۴ کشت مبتنی بر طبیعت گل محمدی کشاورزی ارگانیک ۵ منابع

این نوع گل سرخ، برگها ی مرکب از ۷ و به ندرت ۹ برگچه دندانه دار دارد و به نظر می‌رسد که نوعی دو رگه ثابت از Rosa gallica و Rosa canina می‌باشد. عده‌ای آن را یک دورگه ثابت از Rosa gallica و Rosa moschata ذکر نموده‌اند. گلبرگهای آن رنگ صورتی روشن یا سفید دارد.

گل محمدی درختچه‌ای دارای شاخه‌های گل دهنده تیغ دار، استوانه‌ای شکل، بدون شیار و دارای برگهای مرکب شانه‌ای که دارای ۵-۳ برگچه متقابل دندانه‌دار می‌باشد. رگبرگهای پشت برگ مشخص و بهم رفته، برگچه چرمی و بیضی شکل، نوک تیز به طول ۵-۳ سانتی متر، و روی برگها صاف و سبز و پشت آنها سبز کمرنگ و دمگبرگهایش خزی و نمدی است و با کرکهای غده‌ای پوشیده شده و تا انتهای جام گل کشیده شده‌است.

گلها به شکل صورتی خوشرنگ با ۳۲ گلبرگ صورتی مشابه و یکدست که در اوائل صبح شروع به ظاهر شدن می‌نمایند. کاسبرگها به تعداد ۵ عدد که حداقل سه تای آنها دارای زوائد بزرگی در لبه‌ها هستند. پرچم‌ها زرد رنگ به تعداد ۱۰۰ عدد در ترکیب گل وجود دارند. میوه آن پس از ریزش گلبرگها گوشتی گرد و یا تخم مرغی به طول ۵/۱ سانتی متر که در داخل برجستگی کوزه‌ای شکل زیر گلبرگها قرار دارند.

زمان باز شدن گلها در اوائل اردیبهشت تا اوائل تیرماه می‌باشد. و در هر منطقه مدت زمان باز شدن گلها ۳۰-۲۰ روز طول می‌کشد. دوام گل حداکثر یک روز بوده و بعد از آن رنگ صورتی خوشرنگ گلبرگها به سفید می‌گراید و با اندک نسیمی گلبرگها پرپر شده و می‌ریزند.

محصول گل محمدی

محصول عمده گل محمدی، گلاب، اسانس و گلبرگ خشک می‌باشد، که از آنها در صنایع دارویی، عطرسازی، فرآورده‌های بهداشتی و آرایشی و صنایع غذایی استفاده می‌شود. مصارف دارویی آن بیشتر در درمان دردهای رماتیسمی، قلبی، تقویت اعصاب و معده و رفع بعضی از سردردها بوده و در تهیه شربت مربا و در صنایع شیرینی سازی و تهیه بستنی نیز استفاده می‌شود. عنبر گل به عنوان یکی از فراورده های صنعت گلابگیری، مایع سیاهی است که در پایان عملیات تقطیر همراه با تفاله گل ها در دیگ به جای می ماند و جهت درمان های عضلانی مناسب است. دم کرده گلبرگ های خشک شده اثر درمانی برای تقویت اعصاب، برطرف کردن بیماری های گلو و دهان است. در هندوستان موم گل محمدی، گل روغن و گل قند تهیه می شود.

سالانه گلاب و اسانس ایران به کشورهای حوزه خلیج فارس و کشورهای اروپایی از جمله فرانسه و انگلستان صادر می‌گردد.

مناطق کشت

مناطق مورد کشت گل محمدی اغلب مناطق کوهپایه‌ای و اقالیم خشک و نیمه خشک با تابستانهای معتدل و خشک و زمستانهای سرد می‌باشد.

در حال حاضر کشت گل محمدی در ۱۴ استان کشور صورت می‌پذیرد که مهمترین آنها استانهای دهستان لاله‌زار کرمان، فارس داراب (لایزنگان) میمند، کاشان و آذربایجان شرقی است و در مابقی استانها کشت بیشتر به صورت پراکنده می‌باشد.

کشت مبتنی بر طبیعت گل محمدی کشاورزی

شرکت گلاب زهرا با پشتکار و رعایت دقیق اصول کشاورزی مبتنی بر طبیعت (کشاورزی ارگانیک) توانست در سال ۱۳۷۸ به عنوان نخستین واحد تولید گلاب و روغن گل محمدی گواهینامهٔ ارگانیک را از انجمن خاک انگلستان که نخستین و معتبرترین نهاد بین المللی در زمینه کشاورزی ارگانیک می‌باشد، دریافت کند.

نویسنده علی رضا

گل مریم گیاهی است چندساله با گلی سفیدرنگ و خوشبو که عصارهٔ آن در عطر سازی استفاده می‌شود. در زبان انگلیسی آن را tuberose می‌گویند که از واژهٔ لاتین tuberosa به معنی ورم یا غده گرفته شده‌است. گل مریم در هندوستان دارای اهمیت ویژه‌ای است و در مراسم عروسی، عزا و آیین‌های مذهبی استفاده می‌شود.در ایران نیز این گل به صورت تجارتی تولید می شود.گل مریمی که در ایران تولید می شود به دلیل معطر بودن آن در دنیا منحصر بفرداست و به دلیل همین مزیت در دنیا جایگاه ویژه ای دارد و هر ساله مقدار زیادی از این نوع گل به سراسر جهان وبخصوص به اروپا صادر می شود.

^{نویسنده علی}

گياه اسپارمانيا SPARMANNIA

اسپارمانيا Sparmannia گياهي است كه باندازه يك درخت رشد ميكند با برگهاي لطيفي به رنگ سبز روشن .

اين گياه ازاوايل زمستان تاارديبهشت گلهاي سفيد زيبائي ميدهد .

براي اينكه بحد نامناسبي رشد نكند توصيه ميشود پس از اتمام گل ، گياه را تا نيمه هَرَس نمايند .

قبل از اين عمل در ارديبهشت ماه بايد به آن يك دوره استراحت داده شود .

براي اينكار گلدان را به گوشه سايه دار باغچه منتقل نموده از ميزان آب ميكاهند .

پس از هَرَس كردن ، گياه را به گلداني كه محتوي خاك تازه باشد منتقل نموده بطور مرتب به آن آب ميدهند تا بار ديگر شروع به رشد كند .

در پائيز گياه را به داخل آورده در محل خنكي كه حرارت آن از 10 درجه سانتيگراد بيشتر نباشد قرار ميدهند .

در غير اينصورت ( چنانچه محيط گرم باشد ) مرتبأ بر روي برگها آب ميپاشند .

تكثير :

تكثير اين گياه به روش قلمه زدن ساقه هائي كه قبلا گل داشته و اكنون چند برگ كوچك در رأس آنهاست صورت ميگيرد .

آگلونماAGLAONEMA

آگلونما Aglaonema جنسي از خانواده آراسه Araceae ميباشد كه بلندي آن به 20 الي 80 سانتيمتر مي رسد .

گياهيست كم و بيش ناشناس با برگهاي ظريف از سرزمين مالزي .

در برابر هواي خشك اطاق مقاومت كمي دارد .

از انواع پرورش يافته آن كه مقاومت بيشتري دارند ميتوان آگلونما نيتيدوم A. nitidum و آگلونما پيكتوم A. pictum را نام برد .

از دورگ گيري اين دو نوع ، جور جديدي به نام Parrot Jungle بوجود آمده است ( در عكس مشاهده ميشود ) كه مقاومت خوبي دارد .

چنانچه آنرا بين گياهان قرار دهيم تا از رطوبت حاصله از آنها استفاده نمايد قابل نگهداري در اطاق خواهد بود .

در گرماي تابستان خوب رشد ميكند ليكن در زمستان پائين تر از 15 درجه سانتيگراد را نمي تواند تحمل كند .

تكثير :

اين گياه از طريق قلمه زدن ساقه هاي جوان زياد ميشود .

گل مينا ماندنيAster

گل ميناي ماندني Aster L. كه جنسي از تيره مركبه است كاملا روستائي و شامل اقسام متعددي ميباشد .

گلهايش بصورت كلاپرك و سيخك اطراف كلاپرك ها عمومأ آبي مايل به بنفش و ميان كلاپرك زرد است .

گاهي سيخكها به رنگ سفيد يا ارغواني ميباشد .

علاقمندان به گل در اثر جستجو و كاشتن بذر تا كنون در حدود 200 قسم از اين گل را شناخته اند .

بوته جورهاي اين اقسام به اندازه هاي متفاوت ، پاكوتاه ( 20 تا 30 سانتيمتر ) پا بلند ( 60 سانتيمتر تا يك متر ) وجود دارد .

گلريزان طولاني و زيادي گل هر بوته اين گل ، آنرا جالب توجه ساخته است .

گل ميناي ماندني به نسبت كوتاهي و بلندي بوته ها براي كاشتن روي تپه گلهاي پائيزه يا حاشيه هاي مختلط مناسب است و از اقسام پا بلند آن براي تك كاري روي چمن زار بخوبي ميتوان استفاده كرد .
براي زياد كردن ميناي ماندني ساده ترين راه تقسيم ريشه هاي زياد آنست كه ميتوان در بهار يا پائيز انجام داد .

تکثیر
براي زياد كردن ميناي ماندني ساده ترين راه تقسيم ريشه هاي زياد آنست كه ميتوان در بهار يا پائيز انجام داد .

همچنين با كاشتن بذر اين گل در ماه خرداد ميتوان آنرا زياد كرد و بوته هاي جوان را پائيز به محل اصلي آن منتقل نمود . 

گل مينا چمني Bellis prennis

گل مينا چمني Bellis perennis L. بتمام معني يك گياه بومي و روستائي است .

آنچه در گلكاريها كاشته ميشود گونه ها و جورهاي اصلاح شده اين گياهست كه نوع روستائي آن بحد وفور در چمنزارهاي صحرائي ديده ميشود .

ميناي چمني گرچه از گياهان ماندني است ولي آنرا مانند گياه دو ساله ميكارند .

از اين گل جورهاي قشنگي بدست آمده كه بين آنها گل ميناي چمني پُرپَر سفيد و پُر پَر مغز قرمز را ميتوان نام برد .

اخيرأ جور پُرپَري بدست آورده اند كه از حيث درشتي گل بسيار جالب توجه است .

بذر گل ميناي چمني را بايد تيرماه سال قبل روي خزانه كاشته و شهريورماه آنها را روي خزانه دومي بفاصله 5 سانتيمتر از يكديگر نشاء كرده پس از گذشتن فصل زمستان و اواخر اسفند ماه آنها را در محل اصلي آن بكارند.

سهولت كاشتن ميناي چمني و عدم احتياج به مواظبت زياد ، همچنين گلهاي فراوانش آنرا جزء گلهائي كه براي كنار حاشيه ها ، تپه گلها ، و چمن زارها مناسب است قرار داده .

ضمنأ جورهاي پُرپَر و گل درشت آنرا اگر در گلدان بكارند ايام بهار براي پشت پنجره ها مناسب است .

تكثير :

زياد كردن اين گل به روش كاشتن بذر و رعايت شرايطي كه اشاره شد امكان پذير است . 

گل مرواريدSymphoricarpus

گل مرواريد Symphoricarpus بوته اي درختي از گياهان تيره كاپري فولياسه هاي پرشاخه است .

با برگهاي بيضي شكل ساده و گلهاي ريزه نامعلوم كه بجاي آنها ميوه هاي گرد قرمز يا سفيد ميرويد .

از اين گياه عمومأ دو گونه آن در باغها كاشته ميشود .

1 ـ گل مرواريد گل ريزه S. parviflora : به بلندي يك متر و ميوه هاي كوچك قرمز مايل به ارغواني كه چندان جنبه زينتي ندارد .

2 ـ گل مرواريد خوشه اي S. racemosus : به بلندي 1 تا 2 متر كه بواسطه خوشه هاي ميوه آن كه دانه هايش شبيه به مرواريد است بنام گل مرواريد مشهور شده .

اين خوشه ها تا يخبندان روي بوته باقي ميمانند

تكثير :

گل مرواريد Symphoricarpus را بوسيله خواباندن شاخه ها و جداكردن پاجوشهاي فراوان آن زياد ميكنند و همه جا ميتوان آنرا كاشت . 

گل نيلوفرIpomea

گل نيلوفر Ipomaea L. را همه ميشناسند .

اين گل از قديم الايام در ايران كاشته ميشده و از گلهائيست كه كاشتن آن خيلي آسان و بي زحمت است .اين گل بصورت پيچك به دور شاخه درختان و يا تنه درختان و تيرهاي چراغ برق و يا پايه هاي آلاچيق پيچيده و بالا ميرود .

بلندي آن بنا به تكيه گاهي كه به آن پيچيده تغيير مي كند و تا چندين متر ارتفاع پيش ميرود .

اقسام قابل توجه اين گل عبارتند از :

1 ـ نيلوفر ارغواني I. purpurea : كه بوته اش باندازه كافي بلند شده بخوبي دور نخ يا سيم يا پنجره پيچيده آنرا سبز و پُر گل مينمايد .

از اين قسم جورهاي متعددي با گل سفيد ، صورتي ، بنفش ، ابلق يا حاشيه دار وجود دارد كه گل تمام آنها قبل از طلوع آفتاب باز شده تا يكي دو ساعت از روز دوام ميكند .

2 ـ نيلوفر ستاره آبي I. blue star : يكي از اقسام بسيار زيباي نيلوفر ميباشد كه رنگ گلهاي آن نقره آبي و گلهاي آن كه هر روز يك دسته باز ميشود از صبح تا چهار بعد از ظهر دوام ميآورد .

هواي خنك با اين گل سازگارتر از آفتاب گرم است .

گل نيلوفر براي پوشاندن پنجره ها و آلاچيقها و يا تيرهاي چراغ برق و پايه و ستون هاي ايوانها خيلي مناسب است .

تكثير :

زياد كردن اين گل به روش كاشتن بذر آن امكان پذير است .

بذر گل نيلوفر را اوائل فروردين در محل اصلي آن ميكارند .

اين گياه در هر خاك و آب و هوايي رشد مي كند ونياز به مراقبت هاي خاص ندارد

گل سلوي ( مريم گلي ) Salvia

گل سلوي Salvia L. را كه جزء گياهان زينتي در گلكاريها ميكارند يك قسم از اقسام متعددي از گياه موسوم به سلوي است كه بيشتر آنها بصورت وحشي در كوهستانها و صحراها ميرويد .

تنها يك گونه از اين گل بنام ، گل سلوي درخشنده S. spldndens مورد پسند گلكاران و باغبانان است و از آن دو جور يكي بنام گل سلوي گلوله آتش boule de feu و ديگري بنام گل سلوي عيسوي زودرس hative de chretien بدست آورده اند .

اين قسم و جورهاي آن گياه يكساله و در بعضي مناطق ماندني و نيمه چوبي است و از روي زمين شاخه هاي زيادي از قاعده بوته روئيده ، بوته را پُرپُشت ميسازد .

بلندي آن به 80 سانتيمتر تا يك متر مي رسد و گلهاي آن بصورت خوشه از انتهاي شاخه ها ميرويد .

جام و كاسه گل آن برنگ مرجان ميباشد .

گلريزانش از تيرماه شروع و تا آخر مهرماه ادامه دارد .

گونه ديگر گل سلوي آبي است كه دو جور آن يكي سلوي آردي S.farinacea و ديگري سلوي آبي پاتن S. patens گاهي در گلكاريها كاشته ميشوند .

بلندي جور اول 80 سانتيمتر و روي خوشه و ساقه آن كركي به رنگ سفيد آردي داشته و گلهايش آبي رنگ است .

جور دومي قدش كوتاه تر ولي گلهاي آن خيلي درشت به رنگ آبي پُر رنگ و قشنگ ميباشد .

بذر سلوي را اوائل فروردين روي خزانه كاشته ارديبهشت ماه بوته ها را روي تپه گل يا حاشيه هاي تابستاني و پائيز نشاء ميكنند .

خاك مساعد براي اين گياه همان خاك تازه باغچه ميباشد .

تكثير :

زياد كردن اين گل به روش كاشتن بذر آن امكان پذير است . 

گل مينا

Reine - Marguerita

CALLISTEPHUS sinensis


گل ميناCALLISTEPHUS sinensis (cass) گياهي از خانواده گياهان مركبه Compositaceae و جزء گلهاي بسيار زيباي يكساله است .

گلهاي آن داراي رنگهاي متنوع بنفش ، آبي ، قرمز ، صورتي ، قفائي ، ياسي و يك جور دو رنگ كه ميان آن يك رنگ و دوره آن برنگ ديگري است .

از اين گل تا كنون 140 تا 150 جور مختلف از حيث رنگ گل ، بلندي و كوتاهي بوته ، هيكل بوته ، وضعيت گل ، زودرس يا دير رس بودن آن ، در گياه شناسي و گلكاري بدست آورده اند كه غالب اقسام آن در باغات كاشته ميشود .

گل مينا عادتأ از ماه خرداد تا آبان ماه گل ميدهد .

اقسام پابلند آن تا 60 سانتيمتر و نيمه بلند 40 سانتيمتر و پاكوتاه آن به 15 سانتيمتر ميرسد .

در گلكاري غالبأ از انواع پُرپَر كه قشنگتر است استفاده ميكنند ولي بين كونه هاي كم پَر آنهم جورهاي خيلي جالب توجه ديده ميشود كه براي داخل كردن با گلهاي تابستانه و كاشتن روي تپه گلها و تهيه دسته گل مناسب است .

از جورهاي معروف آن ميتوان چند جور زير را نام برد :

1 ـ گل ميناي شبيه صدتوماني .

2 ـ گل ميناي ژاپوني .

3 ـ گل ميناي فلس فلس .

4 ـ گل ميناي پرشترمرغ .

5 ـ گل ميناي پريشان مو .

تپه گلها و حاشيه هائي كه با گل ميناي نيمه بلند و پاكوتاه گلكاري شده باشند خيلي زيبا و جالب خواهد بود .

قسم پا بلند آن هم براي كاشتن در متن باغچه ها مناسب ميباشد .

براي آنكه گل مينا خيلي درشت شود بايد موقعيكه غنچه هاي آن ظاهر ميشوند روي هرشاخه يك غنچه را باقي گذاشت و بقيه را با قيچي بچينند .

خاك مناسب براي گل مينا خاك سنگين و قوي است بشرطيكه كاملا قابليت نفوذ آب را دارا باشد .

تكثير :

تكثير گل مينا از طريق كاشتن بذر آن امكان پذير است و باين منظور از نيمه اسفند ماه تا آخر فروردين ماه بنا به وضع هوا بذر را روي خزانه و در هواي آزاد كاشته پس از آنكه سبز شد و بوته هاي آن چهار برگه شدند بهتر است آنها را در خزانه دومي نشاء كرده مدتي بعد كه بوته هاي گل قوي تر و بلند تر شدند آنها را به روي تپه گل ها و يا حاشيه هائي كه براي آن در نظر گرفته اند منتقل سازند .

براي كاشتن در گلدان بايد بوته هاي پاكوتاه را از خزانه با خاك اطراف ريشه به ترتيبي كه خاك اطراف ريشه نريزد بيرون آورده در گلدان بگذارند و بلافاصله گلدانها را آب داده براي يكي دو روز تا بوته ها آماده براي فعاليت شوند در محل سايه نگهداري شوند .

آفات :

مورچه بزرگترين دشمن بوته هاي گل مينا است .

مورچه هاي ريز پاي بوته لانه كرده و اطراف ساقه گياه را در محاذات سطح خاك ميخورند و پس از دو يا سه روز بوته ها شروع به پلاسيدن كرده خشك ميشوند .

براي جلوگيري از اين آفت اگر در تپه گل يا حاشيه لانه مورچه ديده شد بايد فورأ بوسيله حشره كشها و يا آب انها را از بين برد . 

گل جعفري Tagetes



گل جعفري Tagetes L. جنسي از تيره مركبه ( Compposae) است كه گل و برگ و بوته آن بوي تندي دارد و عمومأ جزء گياهان يكساله و بيشتر جورهاي اين گل داراي بوته هاي كُرپِه و كوتاه و عده اي هم بلند ميباشد .

گلهايش كلاپَرَكي است كه دور آن را گلبرگها احاطه كرده اند .

از جنس گل جعفريL. Tagetes سه قسم زير در باغهاي كاشته ميشود .

1 ـ گل جعفري ( قرنفل هند ) Tagetes patula:

2 ـ گل جعفري ( گل سرخ هند ) T. erecta: كه از اين قسم فقط جور پُرپَر آن را ميكارند .

3 ـ گل جعفري ( كم پَر پاكوتاه ) T. signata: كه كلاپَرَك آن خيلي كوچكتر از دو قسم اوليه و گلهاي آن هم كوچك و اطراف كلاپَرَك پنج گلبرگ است اما بسيار پُرگل ميباشد .هريك از سه قسم بالا جورهاي قابل ملاحظه اي دارند مثلا از قسم قرنفل هند ، كاشتن جورهاي زير معمول است .

گل جعفري درشت نارنجي : كه گلهاي آن خيلي درشت و پُرپَر و به رنگ نارنجي است .


گل جعفري درشت پُرپَر زرد ميان قهوه اي : كه قد بوته هردو جور بين 40 تا 50 سانتيمتر است كه در هر دو جور كلاپَرَك تبديل به گلبرگها شده است.

جور اول گلبرگهايش نارنجي و جور دوم حاشيه گلبرگها زرد و وسط گل قهوه اي است . از اين دو جور دسته اي بوته هاي آنها كوتاه به بلندي 25 تا 30 سانتيمتر و دسته ديگر خيلي كوتاه به بلندي 15 تا 20 سانتيمتر ميباشد .

بين بوته هاي پاكوتاه از همه جالب تر گل جعفري لژيون دو نور است كه بلندي آن 30 سانتيمتر و بوته اش كُرپِه و رنگ برگهايش سبز تيره و خيلي پُرگل است .

گل جعفري (گل سرخ هند ) : بوته هايش از قسم اول بلند تر است و جزء اقسام پابلند محسوب ميشود . ارتفاع بوته تا 80 سانتيمتر ميرسد ، كلاپَرَك آن كم ولي پهن تر و درشت تر است .

از اين قسم جور پاكوتاهي بدست آمده كه از 45 سانتيمتر تجاوز نميكند و در حدود 6 جور از اين قسم كه گلهاي آنها زرد نارنجي يا زرد ليموئي است در باغات كاشته ميشود .

قسم سوم كه جعفري پاكوتاه و كم پر است ، بوته كرپه و كوتاه آنرا گلهاي كم پر كه وسط آن كلاپرك و اطرافش پنج گلبرگ كوچك است ميپوشاند .

همه گلهاي جعفري جزء گياهان يكساله بوده و بذر آنرا ميتوان از نيمه اسفند تا آخر فروردين روي خزانه كاشت .

جعفري ، محل گرم و آفتابي را دوست دارد و بويژه در محل سايه دار خيلي خوب نخواهد شد .

خاك :

خاك مورد نياز آن شامل كود و ماسه است كه داراي زهكشي خوبي باشد .

بايد توجه داشت كه در خاك خيلي غني گل كم خواهد داد .

نياز خاصي نيز از جهت آبياري ندارد . دانه ها بايد از فروردين و در گلخانه اي خنك كاشته شوند و چنانچه كاشت خيلي زود انجام پذيرد ( به ويژه در مورد واريته هاي بلند ) جوانه ها خيلي دراز شده و در هنگام انتقال به باغچه ريشه كمي خواهند كرد . بعد از در آمدن جوانه ها بايستي كه آنها را تُنُك كردتا زياد در كنار هم نباشند . همچنين ميتوانند بطور مستقيم دانه ها را در گلدان در اواخر فروردين يا اوايل ارديبهشت بكارند . سپس جوانه ها را در اواخر ارديبهشت كه خطر يخ زدگي از ميان رفت در بيرون بكارند .

رقم هائي كه زود گل ميدهند ، از حدود اواخر خرداد تا فصل سرما گل خواهند داد ، در دوره رشد خاك بايد نرم نگاه داشته شود و بسته به نياز ، آبياري و يا احيانأ يكبار كود مايع در ماه بدان داده شود و نيز گلهاي پژمرده و بيمار به سرعت از گياه جدا گردد تا موجب ضعف گياه نشود .

گل جعفريL. Tagetes بصورت گياهي يكساله كاشته ميشود .

اگر در مناطقي كه هوا مساعد است هرچه ديرتر بذر بكارند گلهاي آن ريز تر ميشود .

بوته هاي گل جعفريL. Tagetes وقتي چهار تا شش برگه شدند بهتر است يك مرتبه آنها را در خزانه ديگري بفواصل مساوي نشاء كنند و بعد از آنكه در خزانه دوم نشاها بخوبي قوي شدند آنها را به محل اصلي منتقل كنند .

اقسام كوتاه گل جعفريL. Tagetes را ميتوان روي تپه يا حاشيه و بلند آنرا ميان باغچه كاشت .

قسم كم پَر و كوتاه آن براي كناره حاشيه يا تپه گلهاي بزرگ مناسب است خاك مساعد براي نمو جعفري خاك باغچه سالم و تازه و جاي آن نقاط آفتاب رو ميباشد .

گل جعفريL. Tagetes به تنهائي نيز ميتواند كاشته شود اما معمولا همراه با ديگر گياهان يكساله و يا پايا همچنين با بوته ها و درختان زينتي بكار ميرود . 

گل مريمPolianthe


گل مريم Polianthes كه فقط يك قسم از آن كاشته ميشود جنسي از تيره سوسنيهاست .

گل مريم باغي P. tuberosa گياه پيازي با برگهاي كوتاه و ساقه هاي بلند كه تا يك متر قد ميكشد و منتهي به يك خوشه گل سفيد با عطري تند و مطبوع ميگردد .

از اين قسم جور پُرپَري هم وجود دارد كه بنام مرواريد T. la perle معروف است .

گل مريم Polianthes را در زمين و كلدان هر دو ميتوان كاشت ، در مناطق سرد كه زمستان طولاني است چون پياز گل مريم Polianthes خراب ميشود بهتر است آنها را در گلدان بكارند .



روش كاشت :

براي كاشتن گل مريم Polianthes در گلدان بايد پيازهائي كه گل نداده جدا كرده آنها را در گلدان مملو از خاك تازه سياه مخلوط با خاك برگ كاشته در گلخانه سرد يا اطاق بدون اينكه گلدانها را آبياري كنند تا اواسط اسفند نگاهداري نمايند ، از آن به بعد كم كم شروع به آب دادن گلدانها ميكنند و پس از آنكه مطمئن شدند ديگر در هواي آزاد يخبندان نميشود گلدانها را بيرون آورده جاي آفتاب رو بچينند ، معمولا گل مريم Polianthes از شهريور تا مهرماه گل ميدهد و ممكن است گاهي زودتر هم باز شود ،

تكثير:

براي زياد كردن گل مريم Polianthes پيازهاي ( سوخها ي) كوچك را موقع استراحت گياه جدا كرده ميكارند . 

به نور کامل آفتاب احتیاج دارن و بنابراین در ماه های زمستان در منازل باید آنها را پشت پنجره های رو به جنوب گذاشت.

بیشتر کاکتوسها فصل زمستان رو در حالت رکود سپری میکنن ، در این حالت در محل نسبتاً سردی (حدود 10 درجه سانتیگراد )نگهداری میشن . برخی از آنها در این حالت احتیاج به آبیاری هم ندارن .

در صورتی که کاکتوسها در سایه نگهداری شوند ، به تدریج طراوت و زیباییشون رو از دست میدن ، برخی از انها رشد غیر عادی میکنن ، ولی زنده باقی میمونن و بعد از قرارگرفتن در محل مناسب دوباره به حالت عادی بر میگردند و طراوت خود را باز میابند.و آنچه که مسلم است در سایه گل نمیدهند .توصیه میشود که در اوایل بهار که رشد خود را دوباره شروع میکنند ، به آنها آب و هوای بیشتری داده شود ، و در اواسط بهار به محیط خارج از اطاق برده شوند .

در باغ غالب کاکتوسها محلی آفتاب رو را می پسندند و در محلی آفتابی کنار هم چیده میشوند.

خیلی ها میدونن، اونایی هم که نمیدونن بهشون میگم.
جونم براتون بگه درسته الان کار من چیز دیگه ای هست اما من حدود 12 سال تجربه کار با گل و گیاه رو دارم و تولیدی گل و گیاه داشتیم
دیدیم واقعا حیف هست که شما از این تجربیات گرانبهای من استفاده نکنید

توی این تاپیک من به مرور گلهای مناسب فضای باز رو معرفی میکنم. از نحوه کاشت بگیر تا نحوه نگهداری و تکثیر و ...
حالا این وسط نقش شما چیه؟
آها! سوال خوبی بود!
شما، هم میتونی فقط نقش بیننده رو بازی کنی و پست های من رو بخونی و استفاده ببری :دی
و هم میتونی سوالی داشتی بپرسی تا من با توجه به اطلاعاتی که دارم اگه تونستم جواب بدم
و همینطور میتونی از تجربیات شخصی خودتون برای معرفی اینجور گیاهان استفاده کنی.
اما یادتون باشه توی این تاپیک ما در مورد گلهای اپارتمانی صحبت نمیکنیم. فقط و فقط در مورد گلها و گیاهان فضای باز، یعنی اون هایی که توی باغچه و گلدان، داخل باغ و حیاط نگه داری میشن.
برای گلهای اپارتمانی هم شاید تاپیک مشابهی استارت شد.

مورد بعدی اینه که ممکنه شما چیزی رو بدونی که من ندونم. و یا چیزی من بگم که اشتباه باشه و شما درستش رو بدونی. خیلی راحت میتونید اطلاعات ناقص و اشتباه من رو اصلاح کنید. از اینجور پست ها به شدت استقبال میکنم.
چون از قدیم گفتن همه چیز را همگان دانند.

پ.ن: قابل توجه دوستانی که ممکن هست فکر کنن این تاپیک جای خوبیه برای افزایش تعداد پست و ...، باید خدمتتون عرض کنم که کلا هدف این تاپیک استفاده از تجربیات شخصی افراد هست نه کپی پیست کردن از سایت ها و وبلاگ های دیگه. پس نبینم یکی شروع کنه روش نگه داری و کاشت فلان گل رو از یه جا دیگه کپی پیست کنه و بیاره اینجا. یقینا رعایت کردن این مورد خیلی میتونه به پربار بودن این تاپیک کمک کنه. پیشاپیش تشکر میکنم از شما برای رعایت کردن این مورد.

گل رز چیتی

این گل که شاخه ای آزمایشگاهی از رز رنگی هست، توسط دستکاری و پیوند رنگدانه ها، گل های تک رنگ رز رو به صورت دو یا سه رنگ در آورده
حالا اینکه چرا توی ایران بهش میگن چیتی، باید بگم دلیلش لوبیا چیتی هست :دی
به خاطر شباهت نمونه اولیه ای که به ایران وارد شد و لوبیا چیتی، برادران لطف کردن بهش گفتن رز چیتی!

این رز زیبا رنگ های مختلفی داره اما قالب اونها دورنگ هستن و تعداد سه رنگ هاش خیلی کمه
این گل هم مانند دیگر گل های خویشاوند خودش نیاز به هوای ازاد و نور مستقیم آفتاب داره. میتونه در گلدان یا باغچه نگهداری بشه و در زمستان هم به خواب میره و نیازی نیست گلدانی هاش به جای گرم برده بشه و یا در نمونه های باغچه ایش، روشون رو گلخونه ای کرد.
این گل از نمونه رز های دائم گل هست و بعد از هر بار گلدهی به مدت 10 الی 15 روز دوره استراحت داره تا به گل دهی دوباره برسه
در فصل های سرد گل نمیده و در طول سال به طور میانگین 15 الی بیست مرتبه گل دهی داره
روش نگه داری این گل به مانند دیگر گل های رز (مشهور به سگ جون :دی ) ساده هست و اگه در پاییز درست حرص بشه تا بیست سال عمر خواهد داشت
فراموش نکنید چیتی به مانند دیگر رز ها به بوته ی پیر حساسه. یعنی نباید بزارید بوته های اون پیر بشه. باید همیشه در قصل حرص کردن، تقریبا به طور کلی گیاه رو حرص کنید تا هیچ کدوم از شاخه هاش باقی نمونه و بهار ساقه های جوون داشته باشید. هر کدوم از ساقه های رز که موقع حرص باقی بمونه، در سال بعد یک بوته پیر خواهد شد و حداقل یک سال از عمر گل شما رو کم میکنه.
روش تولید و تکثیر چیتی مثل بقیه فامیلاش، از طریق قلمه زدن تکثیر میشه.
در پاییز باید شاخه های مناسب اون رو به روش صحیح قلمه زنی، قیچی کنید و در شرایط مناسب که همون گلخونه باشه نگه داری کنید. در ماسه های بادی که زیر یک گلخانه شیشه ای یا پلاستیکی گرما داده بشه. و ماسه هم همیشه مرطوب و خیس باشه.
بعد از اینکه قلمه در طول زمستان و اوائل بهار به خوبی ریشه کرد اون رو در گلدان همراه با خاک بدون کود، می کارید تا به اصطلاح قلمه ریشه پر بشه.
در تابستان همون سال شما دارای یک گل چیتی که تولید خودتونه هستید.

این گل هم مثل بقیه رز ها نمونه ای مناسب برای پیوند زدن هست. و از اون به عنوان گل هدف توی گل های پیوندی پایه کوتاه و پایه بلند استفاده میشه
تقریبا مثل بقیه رز ها از خاصیت زیبایی برخورداره و یک گل عطری حساب نمیشه

بیشترین تولید گل چیتی در حال حاضر توی کرج و محلات هست و توی این دو شهر به وفور و قیمت پایین پیدا میشه
به طور متوسط قیمت یک گلدان سطل 4 این گل 10 هزار تومان و قیمت رز پیوندی پایه کوتاه ان 20 تا 30 هزار و پایه بلند آن بالای 50 هزار تومان قیمت دارد

یاس زرد

این گل که یکی از اعضای خانواده بزرگ یاس ها هست، جزو گروه یاس های زیبا هست و از یاس های خوش بو و عطری نیست.
یاس زرد به صورت بوته ای رشد میکنه و در طول سال یک دوره 45 روزه گل دهی داره. از اواسط اسفند ماه تا اواخر فروردین زمان گل دهی یاس زرد هست و یکی از اولین گلهای بهاری هست که به گل میشینه
امروز در هر باغچه ای باید چند بوته از یاس زرد وجود داشته باشه تا زیبایی بهار رو به رخ بیننده بکشه
فراموش نکنید در هنگام گل کاری حتما از یاس زرد استفاده کنید که دو ماه از زیبایی باغچه شما رو به خودش اختصاص بده
یاس زرد یک گل دائمی هست و در فضای باز کاشته میشه
بعد از اینکه گل هاش بریزه برگهایی به مانند برگ تورن سبز در میاره که در تمام طول بهار و تابستان و پاییز فضای سبز و سرزنده ای به باغچه میده
باید شاخه های اضافه و پیر یاس زرد رو قبل از شروع پاییز و حتی میشه بعد از پایان دوران گل دهی چید تا شاخه های جوون رشد کنن و برای گل دهی سال بعد آماده باشن
یاس زرد رو میشه به دو روش تکثیر کرد. اول به روش ریشه زایی در آب که در فصل تابستون میتونید شاخه های جوونش رو قیچی کنید و در ظرف آب بزارید و در جلوی نور تا ریشه کنه و بعد از اینکه ریشه هاش به حد کافی رسید اون رو توی یک گلدان و خاک بدون کود بکارید تا در اون گلدان ریشه پر کنه و بعد در پاییز بکاریدش توی زمین
در روش دم باید در اواخر پاییز و حتی اواسط زمستون شاخه های یاس رو قلمه بزنید و در ماسه بادی و زیر گلخونه قرار بدید تا ریشه کنه و در بهار بکارید
یاس زرد آفت و شته خاصی نداره و نیاز به سم پاشی هم نداره
بیشترین یاس زرد در کرج، محلات، شیراز و اصفهان تولید میشه
قیمت یک گلدان سطل 4 این گل 3 هزار تومان و قیمت سطل ده این گل هم 10 هزار تومان هست
بیشترین استفاده از گل یاس زرد هم در چین، ایران و آمریکاست